تونس | Tunisia

تونس نام کشوری در شمال آفریقا و جنوب دریای مدیترانه است که از غرب با الجزایر و از شرق و جنوب با لیبی هم‌مرز است. پایتخت این کشور شهر تونس است.

این کشور از دیرباز محل برخورد تمدن‌های مختلف بوده و هنوز هم در گوشه و کنار آن آثار متعددی از این تمدن‌ها و یا ترکیبی از آن‌ها به چشم می‌خورد. در کنار این جذابیت‌های تاریخی، طبیعت زیبا و خاص این کشور نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. 

پیشینه تاریخی

فنیقی‌ها که مردمانی دریانورد و بازرگان بودند، در سال ۱۱۰۱ پیش از میلاد، از شهر تایر (صور) (لبنان امروزی) به کرانه‌های تونس کوچ کردند.دولت شهر کارتاژ توسط مهاجران فنیقی در ۸۱۴ پیش از میلاد بنیان نهاده شد.

در میانهٔ سده‌های هفتم و ششم پیش از میلاد سرزمین فنیقیه به دست آشوریان گشوده شد و به دنبال آن، کارتاژ استقلال سیاسی پیدا کرد. با پایان یافتن سدهٔ ششم پیش از میلاد، کارتاژ به امپراتوری نیرومندی تبدیل شد که کرانه‌های شمال آفریقا از تریپولی (طرابلس) در غرب لیبی تا اقیانوس اطلس، جزایر سیسیل، کورسیکا، ساردنی، مالت و جزایر بالئارس را زیر فرمان داشت. بربرهای شمال آفریقا هیچ‌گاه به فرمان کارتاژ در نیامدند و گاهی با ایشان وارد جنگ می‌شدند. بربرها در سال ۲۰۲ پیش از میلاد مسیح پادشاهی نومیدیا را بنیان نهادند و تنها در جنگ‌های کارتاژ و روم بود که به سود کارتاژ جنگیدند.

کارتاژ در سه دوره جنگ که به جنگ‌های کارتاژ یا پونیک نامی شدند، (۲۴۱–۲۶۴، ۲۰۱–۲۱۸، و ۱۴۶–۱۴۹ پیش از میلاد مسیح) به تدریج از روم شکست خورد. رومیان پس از پیروزی کارتاژ را ویران کرده و این سرزمین کهن را به همراه کشور نومیدیا به قلمرو امپراتوری خود افزودند. کارتاژ و نومیدیا به بخش آفریقایی روم تبدیل شدند و یکی از کانون‌های آغازین مسیحیت بودند.

رومیان با بازسازی شمال آفریقا، پایه‌های قدرت سیاسی و اقتصادی خود را استوار ساختند. ساکنان شهرهای بخش آفریقایی روم، به جز شمار اندکی از مهاجران رومی، همگی از اهالی بومی شمال آفریقا بودند که فرهنگ رومیان را پذیرفته بودند.

وندال‌های ژرمن که در براندازی امپراتوری روم نقش داشتند، در سال ۴۳۹ میلادی کارتاژ را گشودند. فرمانروایی وندال‌ها تا سال ۵۳۳ میلادی ادامه داشت، زمانی که ارتش بیزانس این سرزمین را فتح نمود. تونس در این دوره بخشی از استان بیزانسی نومیدیا به‌شمار می‌آمد.

پایتخت

پایتخت تونس یکی از ساده‌ترین شهر‌های آفریقای شمالی ولی در عین حال پر از جذابیت‌های منحصر به فرد است. اکثر مناطق دیدنی در «مدینه» یا بافت قدیمی شهر قرار دارند که خود به تنهایی یک جاذبه گردشگری به شمار می‌رود.

در بیرون هزارتوی کوچه‌های پیچ در پیچ مدینه، قسمت جدید شهر به سبک اروپایی دیده می‌شود که فرهنگ کافه‌های فرانسوی و معماری شیک و مجلل آن چشم را به خود خیره می‌کند. در خارج از مرکز شهر دو مقصد مهم گردشگری وجود دارند؛ اولی مجموعه‌ای بی‌نظیر از موزائیک کاری‌های موزه «باردو» (Bardo) با شهرتی جهانی و دیگری بقایای «کارتاژ» باشکوه هستند.

شهر جدید در دوران استعمار فرانسه توسعه یافت. هسته اصلی آن خیابان «حبیب بورقیبه» یک خیابان عریض با درختان نخل و اکالیپتوس است. این خیابان به سمت شرق امتداد داشته و از میدان استقلال به سمت بندرگاه می‌رود. علاقه‌مندان معماری بد نیست ساختمان‌های ترکیبی دوران مستعمراتی و بعد از استعمار خیابان بورقیبه را بررسی کنند. در تقاطع این خیابان با خیابان «محمد پنجم»، میدان آفریقا را می‌بینید که ساعتی یادمانی به نمادی از دوران مدرن تونس دارد.

کارتاژ

بقایای کارتاژ باستانی، این شهر افسانه‌ای ثروتمند دریایی فنیقی، در پهنه خلیج تونس پراکنده شده است. ستون‌های ویران شده و سر ستون‌های مرمری با منظره‌ای بسیار زیبا از مدیترانه احاطه شده‌اند. مدیترانه برای این شهر یک منبع ثروت مهم و اساسی بود. کارتاژ در سومین جنگی که در سال ۱۴۶ قبل از میلاد در گرفت کاملاً ویران شد. شاید این بقایای باستانی در مقایسه با سایر محوطه‌های تاریخی آفریقای شمالی حرفی برای گفتن نداشته باشند، اما قطعاً این به معنی گذشتن از آن نیست. اگر به اینجا رفتید تماشای مناظر فوق‌العاده بالای تپه «بیرسا» (Byrsa) را از دست ندهید.

موزه ملی باردو

باردو مشهورترین مجموعه موزائیک‌های جهان را در یک کاخ باشکوه در تونس به نمایش می‌گذارد. در کنار موزه مصری قاهره، موزه باردو یکی از دو تجربه بی‌بدیل موزه‌ گردی در آفریقای شمالی به شمار می‌رود. در تک تک اتاق‌ها، موزائیک‌ کاری‌های دقیق و سرزنده‌ای که از دل محوطه‌های کاوشی در سرتاسر تونس بیرون کشیده شده‌اند به نمایش درآمده و در کنار هم گنجینه‌ای بی‌قیمت را تشکیل می‌دهند. در طبقه همکف می‌توانید نمایشگاه‌هایی از دوران نئو کارتاژی، مسیحی و اسلامی را تماشا کنید.

سیدی بو سعید

محله شگفت انگیز «سیدی بو سعید» به سبک اندلسی ساخته شده و شهرتش را مدیون سه نقاش جوان است. این سه نقاش که در سال ۱۹۱۴ در اینجا زندگی می‌کردند، «پل کله» (Paul Klee)، «اوگوست ماکه» (August Macke) و «لویی مواییه» (Louis Moilliet) بودند که زیبایی ساختمان‌های سفید آن با درهای آبی را روی بوم‌های خود ثبت کردند. بعد از این ماجرا این محله تبدیل به چیزی شبیه به پاتوق هنرمندان شد و علاوه بر آن محلی‌‌ها نیز آخر هفته خود را در این مکان سپری می‌کردند. در این محله هیچ جاذبه گردشگری به جز افسون سفید‌ و آبی‌های سحر انگیز آن نیست. همین امر از اینجا مکانی دنج و آرام می‌سازد.

مدینه

اینجا پر از ساختمان‌های قدیمی است که حین گشت و گذار از کوچه‌های باریک و در هم تنیده‌اش با آن‌ها روبه‌رو می‌شوید. مدینه یا بافت قدیمی شهر تونس، قلب تاریخی آن به حساب می‌آید. دروازه ورودی اصلی، انتهای شهر جدید و شروع شهر قدیم را مشخص می‌کند. این دروازه «باب البحر» نام دارد و در سال ۱۸۴۸ ساخته شده است. در دوران استعمار فرانسه به سازه مذکور «دروازه فرانسه» می‌گفتند. هر چند دیوارهای شهر فرو ریخته‌اند اما در گذشته در دل خود مدرسه‌ها، مساجد و مقبره‌هایی با کاشی‌ کاری‌های باشکوه داشتند. غرق شدن در میان کوچه‌های باریک اینجا خود یک تفریح جالب خواهد بود.

مسجد درخت زیتون

مسجد بزرگ مدینه محلی دیدنی برای برخی از بهترین نمونه‌های معماری مذهبی کشور است. این مسجد در سال ۷۳۲ میلادی ساخته شد و در قرون بعدی توسط امپراطوری‌هایی که شهر را فتح می‌کردند مورد اصلاح و تغییر واقع می‌شد. هر چند غیر مسلمانان نمی‌توانند وارد تالار مسجد شوند اما دیدن این شکوه معماری حتی از بیرون نیز بیننده را بی‌نصیب نمی‌گذارد. از روی پشت بام مسجد درخت زیتون مناظری ۳۶۰ درجه از کل منطقه قدیمی قابل رویت است.

کلیسای جامع سن ونسان دو پل

کلیسای با ابهت «سن ونسان دو پل» (St Vincent de Paul) در قسمت جدید شهر قرار داشته و بزرگ‌ترین ساختمان باقی مانده دوران استعمار فرانسه در تونس است. سر در ورودی این سازه عظیم نئو رمانِسکی با شکوه خاصی انتهای شمالی میدان «استقلال» را اشغال کرده و در زمان ساختش در سال ۱۸۹۳ یادمانی از اقتدار فرانسه در این کشور بود. در داخل این کلیسا یک مقبره سرباز گمنام وجود دارد.

لا گولِت، بندر تونس

بندر «لا گولت» (La Goulette)، در حومه پایتخت قرار داشته و از اهمیت استراتژیک خاصی برخوردار بوده است. در زمان حکومت امپراطور کارلوس پنجم، اینجا از مهم‌ترین دارایی‌های اسپانیا در شرق مغرب به شمار می‌رفت. از سال ۱۵۷۴ به بعد، حاکمان عثمانی دژی که توسط اسپانیا ساخته شده بود را گسترش داده و تقویت کردند. برای گردش می‌توانید دژهای اسپانیایی و عثمانی را کاوش کرده و یا به دروازه «آرسنال قدیمی» بروید. اگر بیشتر به دنبال نسیم دریایی هستید، جاده ساحلی «فرانکلین روزولت» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

پارک بِلوِدِر و موزه هنر مدرن

این مکان سر سبز، جایی عالی برای تجدید قوا و فاصله گرفتن از شلوغی‌های شهر است. در شیب تپه درختان کاخ، زیتون، انجیر و نخل، فضای سبز دلنشینی را ایجاد کرده‌اند و کسانی که به خود زحمت بالا رفتن از آن را بدهند، مناظری بی‌بدیل از کل شهر را هدیه می‌گیرند. در ضلع شرقی پارک، موزه هنر مدرن قرار دارد که برخی از بهترین مجموعه‌های هنرمندان تونسی در آن گردآوری شده است.

شهر زغوان

این شهر که در ۴۰ کیلومتری پایتخت واقع شده است، نام خود را از یک کوه سرسبز ۱۲۹۵ متری گرفته که یک قلعه‌ی باستانی حیرت‌انگیز با شهرتی جهانی بر روی آن قرار دارد. از بالای کوه زغوان به‌راحتی می‌توان خلیج‌های تونس و الحمامات و شبه‌جزیره رأس‌الطیب را مشاهده کرد. آب ذخیره‌شده در مخازن قلعه‌ی کوه زغوان، به کمک آبراهه‌های سنگی باستانی به طول ۷۰ کیلومتر، به ویرانه‌های کارتاژ منتقل می‌شود. 

دلیل شرایط آب و هوایی تونس، ساخت این آبراهه‌های سنگی تنها راه تأمین آب شرب مناطق مختلف کشور بوده و هنوز هم در شهرهای زغوان و تونس می‌توان بقایای آن‌ها را مشاهده کرد. در گذشته قلعه زغوان که با نام قلعه‌ی آب شناخته می‌شود، دارای تزیینات جالبی شامل ۱۲ مجسمه زیبا (هر کدام نماد یکی از ماه‌های سال) بود ولی در حال حاضر همه‌ی این مجسمه‌ها کاملا تخریب شده‌اند. قلعه و آبراهه‌ها، از آثار باستانی به‌جامانده از دوران سلطنت هادریانوس آگوستوس (امپراتور رومی) هستند.