مغولستان | Mongolia

مغولستان در شمال آسیای میانه قرار دارد و مناطق مغول‌نشین از سوی شمال با سیبری و از جنوب با چین محصور شده‌اند. مغولستان (پس از ایران) نوزدهمین کشور بزرگ و در عین حال کم‌تراکم‌ترین کشور جهان است. کشور مغولستان زادگاه و خاستگاه قوم مغول است. مغول‌ها بیش از هر کشوری با چین ارتباط داشتند و گاه به کشور چین حمله می‌کردند و امپراتوران چین برای جلوگیری از حملات ایشان دست به ساخت دیوار چین زدند.

بزرگ‌ترین رهبر تاریخی مغولها چنگیزخان بود که توانست قبیله‌های مغول را یکپارچه سازد و رقیبان را نابود گرداند.

وی نخست چین را گشود. آنگاه به ایران و اروپا تاخت و پیروزی‌های بسیار پدید آورد. فرزندان او تا سال‌ها فتح‌های نیای خود را پی می‌گرفتند. فتح ایران و آسیای میانه توسط مغول‌ها را از فجیع‌ترین وقایع تاریخ می‌دانند که شمار زیادی از مردم این مناطق در پی این هجوم‌ها از بین رفتند.

پس از چنگیز و فرزندانش سرزمین مغولستان گمنام ماند. اما امپراتوری‌هایی مانند ایلخانان ایران و امپراتوری مغولی هند در بیرون از مرزهای تاریخی مغولستان مدت‌ها به حیات خود ادامه داد. در زمان نزدیک به ما این سرزمین زیر چیرگی شوروی گردانده می‌شد.

اقتصاد

اقتصاد مغولستان به دامداری اشتراکی (گاو، گوسفند، بز و شتر) وابسته است. غلات (از جمله محصولات علوفه‌ای) در مقیاسی بزرگ در مزارع دولتی تولید می‌شود. بخش صنعتی عمدتاً به صنایع غذایی و پوست و پشم مربوط است. مغولستان دارای اقتصاد کشاورزی بوده، و صادرات آن شامل: گندم، جو، سیب زمینی، اسب و گاو است. ذخایر زیرزمینی آن نفت، سنگ آهن، طلا، مس و روی (قلع) است. مس یکی از کالاهای اصلی صادرات است.

ازهم‌پاشی تجارت با اتحاد شوروی سابق در برهه‌ای از زمان مشکلات شدید اقتصادی ایجاد کرد و باعث شد مغولستان به‌طور فزاینده‌ای برای تجارت و کمک اقتصادی به چین و ژاپن چشم بدوزد.

اقتصاد مغولستان که مبتنی بر منابع غنی کانی‌ها است، در سال ۲۰۱۱ میلادی هفده ممیز سه دهم درصد رشد داشت. البته مغولستان این رشد اقتصادی را تا حدی مدیون سرمایه‌گذاری‌های خارجی مانند طرح معدن اویو تولگوی است که به او تی نیز شهرت دارد. بیشتر سنگ مس استخراج شده از این معدن به آن سوی مرزها در چین فرستاده می‌شود. این طرح عظیم و زیرساخت‌های مرتبط با آن منجر به رونق اقتصاد محلی شده‌است، اما در عین حال بر مراتع طبیعی و زندگی گله‌داران منطقه نیز تأثیر ناگوار گذاشته‌است.

مردم

مغولستان جمعیتی نسبتاً جوان دارد و ۵۹ درصد مردم آن کشور زیر سی سال سن دارند و ۲۹ درصد آنان کسانی هستند که سنشان از ۱۴ سال کمتر است. تا سال ۱۹۷۵ مغولستان بالاترین نرخ کلی زاد و ولد را که ۷٫۳۳ کودک به ازای هر زن بود را از آن خود داشت. با از میان رفتن حکومت سوسیالیستی امروزه این نرخ حدود چهار برابر کمتر شده‌است و در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ این نرخ به۱٫۸۷ رسیده‌است. شهرنشینی رشد زیادی در مغولستان داشته‌است و حدود ۴۰٪ از مردم در اولان باتور بسر می‌برند. همچنین قبایل کوچ‌نشین و نیمه‌کوچ‌نشین نیز در این کشور هنوز سبک قدیمی زندگی خود را حفظ کرده‌اند.

گردشگری

شاید مغولستان پر طرفدارترین مقصد گردشگری جهان نباشد، اما این کشور دیدنی های بسیار زیادی دارد و دلایل سفر به مغولستان هم کم نیستند. جمعیتی که در این کشور زندگی می کنند هنوز هم به سنت ها  آیین های دیرینه ی خود باور دارند، بنابراین مغولستان کشوری است که هنوز هم می توان در آن شیوه های سنتی زندگی را دید، حتی با وجود گذشت قرن ها، این کشور هنوز هم خیلی تغییرات نداشته است.

از دانستنی های مغولستان این است که بیشتر از ۲۵۰ روز در سال در این کشور هوا آفتابی است و به همین دلیل است که به آن لقب «سرزمین ابدی آسمان آبی» را داده اند. مردم مغول به کشور خودشان «مغولستان آبی» می گویند اما آبی بودن آسمان همیشه مساوی با گرما نیست. اگر چه در بیشتر مواقع هوا بسیار گرم است اما در روزهای سرد سال می تواند تا منفی ۳۰ درجه هوا برود. مثلا پایتخت مغولستان یعنی اولان باتور با میانگین دمای -۱٫۳ درجه، سردترین پایتخت جهان است.

یکی از چیزهایی که مغولستان به آن معروف شده است، شیوه ی زندگی کوچ نشینی مردم این کشور است به طوری که این کشور یکی از معدود فرهنگ های کوچ نشینی باقی مانده در دنیاست و تخمین زده شده است که بین ۳۰ تا ۴۰ درصد مردم آن کوچ نشین هستند. در واقع این کوچ نشینان با شترها و اسب هایی که در اختیار دارند، مدام به دنبال جایی هستند که شرایط زندگی خوبی داشته باشد.

از دیگر دانستنی های مغولستان این است که یکی از بنیادی ترین بخش های زندگی مردم این کشور مخصوصا کوچ نشینان آن ها را اسب سواری تشکیل می دهد. تا جایی که خود مغول ها بر این باورند که یک مغول بدون اسب مثل پرنده ی بدون بال است! حتی به جرئت می توان گفت که تعداد اسب ها بیشتر از آدم هاست و یا با آن ها برابری می کند! بر خلاف اهمیتی که اسب ها در فرهنگ مغول ها دارند، به آن ها نامی داده نمی شود.

یکی از دانستنی های بامزه که فهمیدن آن خالی از لطف نیست این است که شترهای مغولستان دو کوهان دارند و شتر بومی این کشور، Bactrian نام دارد. این شتر دو کوهان دارد و به همین دلیل بسیار از دوست خود یعنی شتر یک کوهانه کمیاب تر است!

از این شترها بیشتر در بیابان Gobi دیده می شود و البته قبایل کوچ نشین مغول هم از این شترها دارند.

یکی دیگر از جالب ترین دانستنی های مغولستان این است که هر ساله آن ها فستیوالی را به نام فستیوال عقاب طلایی برپا می کنند که در واقع در ۲ روز از سال برگزار می شود و سنت های قدیمی آن ها در آن جشن گرفته می شود. این فستیوال با رژه ی مردانی که سوار بر اسب هستند و عقابی بر روی دوش و یا مچ دستشان است، شروع می شود و در واقع در آن مهارت شکار این مردمان معرفی می شود به عنوان بزرگداشتی برای آن ها است.

صحرای گوبی

بیشتر بخش جنوبی این کشور از صحرایی به نام گوبی تشکیل می دهد که گفته می شود دمای آن در زمستان ها به منفی ۴۰ درجه ی سانتیگراد و تابستان ها به مثبت ۴۰ درجه ی سانتیگراد می رسد!