شاید همه ما چندین بار کلمه جعبه سیاه شنیدیم، که در مواقع اضطراری مثلا سقوط و یا مفقود شدن هواپیما همه به دنبال جعبه سیاه هستند. اما جعبه سیاه چیست ؟
جعبه سیاه هواپیما ، ضبط‌کننده اطلاعات پرواز در هواپیما و همچنین در کشتی، بالگرد و فضاپیما‌های سرنشین دار ابزاری است که در طول پرواز جهت ذخیره پارامترهای خاصی به کار می‌رود و در موارد ضروری اطلاعات آن بازیابی می شود. قیمت هر جعبه سیاه برای وسائل نقلیه بین ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار است که جزئیات پرواز را در طول مسیر ضبط می‌کنند.
جالب است بدانید جعبه سیاه، سیاه رنگ نیست و رنگی نارنجی دارد. رنگ فسفری این دستگاه در پیدا کردن جعبه سیاه بخصوص در هنگام سقوط هواپیما در آب، بسیار مؤثر است.
اولین جعبه سیاه کجا بود ؟
جالب است بدانید برادران رایت اولین کسانی بودند که از این سیستم استفاده کردند. آن‌ها از وسیله‌ای برای ضبط چگونگی چرخش پره‌های ملخ هواپیما استفاده می‌کردند. اما استفاده گسترده از این‌گونه سیستم‌ها تا پیش از جنگ جهانی دوم آغاز نشد.
جعبه سیاه چه چیزهایی را ضبط میکند ؟
جعبه سیاه پارامترهای پروازی را ضبط میکند. مثلا هر گاه کلیدی در هواپیما خاموش روشن میشود و یا دری باز و بسته میوشد و یا خلبان با برج و مراقبت و همکاران خود صحبت میکند، همه اینها توسط سیستم FDR به ثبت می‌رسد. کمیت و بازه اطلاعات ضبط شده توسط این سیستم به میزان زیادی متفاوت بوده و به عمر و اندازه هواپیما وابسته است. طبق استانداردهای هوایی حداقل اطلاعاتی که باید توسط این سیستم ضبط شود شامل موارد زیر است:
- زمان
- شتاب عمودی هواپیما
- موقعیت دستهٔ کنترل پرواز
- موقعیت پدال کنترل رادار
- موقعیت فرامین هواپیما
- تثبیت‌کننده وضعیت افقی هواپیما
- جریان سوخت
- سرعت
- ارتفاع فشاری
- جهت مغناطیسی هواپیما
- شتاب طبیعی هواپیما
- روشن و خاموش شدن میکروفون، زمان ارتباطهای رادیویی برقرار شده توسط خدمه را ضبط میکند و برای تطبیق اطلاعات ضبط شده توسط دستگاه ثبت اطلاعات فنی پرواز (FDR) و دستگاه ثبت صداهای کابین و هواپیما (CVR) بکار می‌رود. سیستم‌های کنونی به منظور بررسی تمامی جهات عملکردی هواپیما تا صدها پارامتر را ضبط می‌کنند.
رمز گشایی از جعبه سیاه هواپیما
خواندن جعبه سیاه و رمزگشایی از آن به تخصص و امکانات گسترده ای نیاز دارد مرکز تحقیقات اطلاعات پرواز بریتانیا در فارن‌بورو یکی از سه مرکزی در اروپا است که اطلاعات ثبت شده در جعبه سیاه هواپیماها را بررسی میکند. مراکزی بسیار محرمانه و امنیتی بر اساس قوانین بین‌المللی تنها بازرسان این مراکز و خدمه پرواز اجازه ورود به آن‌ها را دارند.
از نکات جالب رمزگشایی جعبه سیاه این قسمت است که در صورت بیرون کشیدن جعبه سیاه از آب، متخصصان ابتدا جعبه سیاه را در آب مقطر غوطه‌ور می‌کنند تا سرعت خوردگی آن را کمتر کنند و سپس آن را به صورت کامل خشک می‌کنند. برای این کار جعبه سیاه را سه روز در محفظه‌های خشک کن قرار می‌دهند. در این محفظه تمام آب جعبه سیاه کشیده میشود تا رطوبت باعث از دست رفتن اطلاعات نشود.
متخصصان وقتی مطمئن شدند احتمال از دست رفتن اطلاعات منتفی شده شروع به گوش دادن و بررسی اطلاعات ضبط شده می‌کنند. متخصصان به صداهای پس زمینه نیز با دقت گوش می‌کنند که زیرا می‌تواند اطلاعاتی مثلاً دربارهٔ کارکرد موتورها فراهم کند. وقتی اطلاعات آماده شد، متخصصان با ترکیب صداهای ضبط شده و اطلاعات فنی دقیق، سعی می‌کنند تصویری از آنچه ممکن است اتفاق افتاده باشد ترسیم کنند.
منبع : ویکی پدیا – www.cntravellerme.com
