آیا میدانستید یک نوع گورخر داریم به نام گورخر ایرانی؟ فکر می کنید گورخر ایرانی چه شکلی است؟ موجودی سیاه با خط های سفید؟ یا موجودی سفید با خط های سیاه؟ این موضوع اصلا اهمیت ندارد که اول کدام یکی را بگویید، چیزی که الان می خواهیم راجع به آن ها بگوییم، گورخرهایی نیستند که در مستندهای آفریقایی یا در مستندهای حیات وحش دیده اید!
در این دنیا دسته ی دومی از گورخرها وجود دارند که در آن ها هیچ ردی از خط های سفید و سیاه دیده نمی شود و از ما بین آن ها می توان به گورخر ایرانی اشاره کرد، موجودی که بدنی نخودی رنگ دارد و خیلی ها راجع به آن کوچک ترین اطلاعاتی ندارند… می خواهیم این جاندار و زیستگاه آن را به شما معرفی کنیم.
نوع دیگری از گورخر به رنگ نخودی وجود دارد که در اصطلاح علمی به آن Equus hemionus می گویند و این ها همان گورخر ایرانی هستند، گورخر آسیایی که به اصطلاح علمی آن در بالا هم اشاره شد، جانوری از خانواده ی اسبسانان است.
البته تعداد گونه هایی که از خانواده ی اسبسانان هستند زیاد است با این حال همه ی آن ها قابل اهلی شدن هستند به غیر از گورخرها که تا حالا نتوانسته اند اهلی شوند. گورخرها عموما موجوداتی ستیزه جو و غیر قابل مهار هستند و نمی توانند به انسان ها نزدیک شوند و در صورت دیدن آن ها فورا محل را ترک می کنند.
در درجه ی اول، رنگ بدن را می توان مهم ترین وجه تمایز این دو دانست. گورخر های آفریقایی بدنی با خط های سیاه و سفید دارند در صورتی که گورخرهای آسیایی بدنی به رنگ نخودی دارند. وجه تمایز دومی که بین این دو می توان قائل شد، زیستگاه آن هاست به طوری که گورخرهای راه راه، بومی آفریقا و گورخرهای نخودی رنگ بومی قاره ی آسیا هستند.
تا حالا برای گورخرهای آسیایی ۵ گونه ی مختلف در نظر گرفته شده است. یکی از این گونه ها که خر وحشی سوریه ای نام داشت و در کشورهای مثل عراق، اردن، سوریه و ترکیه وجود داشت کاملا منقرض شده است و با این اوصاف در حال حاضر فقط چهار گونه از این گورخرها در دنیا وجود دارد که از بین این چهار گونه هم متاسفانه در حال حاضر ۳ تا از آن ها در معرض خطر انقراض کامل است که گورخر ایرانی هم جزیی از همین ۳ دسته است.
یک نوع دیگر از خر وحشی، خر وحشی مغولستانی است که در کشورهایی مثل مغولستان، سیبری و قزاقستان زیست می کند و خر وحشی ترکمنستانی هم در مناطقی مثل سیبری، ترکمنستان و تاجیکستان و ازبکستان وجود دارد. خر وحشی هندی و یا E.h.khur
هم در قسمت هایی از شبه قاره ی هند و پاکستان زندگی می کنند و در آخر هم می رسیم به گورخر ایرانی و یا E.h.onager که فقط در منطقه هایی از ایران پیدا می شود همان ها هم در معرض نابودی هستند.
گوخر ایرانی از خانواده ی اسبسانان و موجودی مشابه ترکیبی از اسب و الاغ است که رنگی نخودی دارد با خط صاف سیاه رنگی در پشت بدنش دارد. این حیوان وزنی معادل ۲۳۰ تا ۲۹۰ کیلوگرم دارد و طول بدن آن به ۲٫۱ متر و ارتفاع آن به ۱ .۵ متر هم می رسد. البته ویژگی رنگی که در بالا به آن اشاره شد در فصل های مختلف تغییر می کند، مثلا در فصل تابستان به رنگ قهوه ای مایل به سرخ است در حالی که در فصل زمستان قهوه ای مایل به زرد می شود.
در مورد ویژگی های اصلی گورخر ایرانی هم باید گفت که این گورخرها بصورت گله ای و در اجتماع کنار هم زندگی می کنند و به نوعی از تنهایی فراری اند! اگر چه ممکن است بر خلاف انتظار ما باشد اما این جانوران هوش اجتماعی خیلی زیادی دارند.
به عنوان اصلی ترین تهدید ها این گونه زمانی که در زیستگاه خود قرار دارند می توان به پلنگ ها اشاره کرد که حتی شکارچیان آن ها یعنی پلنگ ها هم در معرض خطر قرار دارند و به خاطر کم شدن گورخر ایرانی این پلنگ ها هم منابع تغذی شان را از دست دادده اند و آن ها هم در خطر انقراض قرار گرفته اند.
در مورد این که گورخر ایرانی هم چه چیزی می خورد باید گفت که از آن جا که این جاندار در دشت و دمن زندگی می کند، تغذیه ی این جانوران هم از گیاهانی است که در این بیابان ها می روید که مثلا تاغ یکی از آن هاست. در حال حاضر از تعداد گورخرهای ایرانی ای که وجود دارد.
آمار مشخصی از آن ها در دست نیست ولی طبق تخمین ها به طور حدودی در حال حاضر ۵۰۰ تای آن ها باقیمانده است که زیستگاه این تعداد هم در منطقه ی محافظت شده ای به نام بهرام و گور و پارک ملی توران است.
