بصره | Basra

مشخصات شاخص

کشور: عراق
جمعیت: ۳٬۸۰۰٬۲۰۰
پیش شماره تلفن: ۹۶۴۴۰
ساعت:

شرح

بَصره دومین شهر بزرگ عراق میباشد. این شهر بندر اصلی کشور عراق است. بصره مرکز استان بصره‌ قرار گرفته است. بصره در تاریخ آغازین اسلام نقش پررنگی داشته است.

بصره در ابتدا در سال 17 هجری قمری به عنوان اردوگاه و پادگانی برای عشایر عرب تشکیل دهنده ارتش‌های خلفای اول تأسیس شد. عتبه بن غزوان، سردار مسلمان، پس از سال‌ها کارزار در عراق و شکست دادن نیروهای ساسانی در آنجا بر جایگاه یک سکونت گاه قدیمی ایرانی به نام وهشتاباد اردشیر که توسط اعراب خراب شده بود و او آن را خریبه نام میبرد، اردوگاهی به پا کرد. این جایگاه در نزدیکی روستایی به نام زبیر بود که فاصلهٔ زیادی از شهر ابولا نداشت. شهر جدید به وسیله کانال، خصوصا نهر الابولا، به اروند رود متصل بود و در نخستین روزهای خود متشکل از کلبه هایی ساخته از نی های گرفته شده از مرداب‌های جنوب عراق بود. بعدها با رشد شهر ساختمان‌های خشتی و دیوارها به این کلبه ها افزوده شدند ولی حتی در دوره‌های خیلی بعد بخش‌های فقیرتر از خانه‌های ساخته از نی تشکیل میشدند.

نام

منابع قدیمی‌ نام بصره را عربی شده بسره و بسراه پارسی میباشد که به معنای محل راه‌های بسیار دانسته اند. نام پیشین شهر بصره که امروزه بخشی از خاک عراق است، وهشت‌آباد اردشیر بوده است. این نام گویای ساخته شدن و آباد شدن این شهر به فرمان اردشیر بابکان، بنیادگذار شاهنشاهیساسانی است.»

بر اساس کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان در خصوص نام بصره چند نظر وجود دارد. حمزه اصفهانی نوشته است که بصره عربی شده پس راه است. نامهای دیگری چون أم العراق، خزانة العرب، عین الدنیا، ذات الوشامین، البصرة الزاهرة، ثغر العراق الباسم، الفیحاء، قبة العلم، الرعناء نیز گفته شده و گفته‌اند که آپلوگوس یا اُبُله در نزدیکی بصره بوده‌است. در متن‌های ساسانی بسرا/باسرا تلفظ و نگارش شده‌است. بر اساس رهنامه دریای اریتره (نگاه کنید به نقشه) «در انتهای دریای پارس بر کنار رود، شهر بسیار آباد و سعادتمندی وجود دارد که تجار پارسی – هندی – رومی در آنجا تجارت دارند و حاکم آن عادل ترین است».

خرمای بصره

خرمای بصره چنان با اهمیت و معروف بوده است که مقدسی گوید: «خرمای بصره فراموش شدنی نیست.» البته خرمای بصره، متنوع میباشد که مقدسی آن را بر چهل و نه گونه به شمار می‌آورد. حمداللّه مستوفی (متوفای 740 ق) نیز گوید که بصره، خرماهای خوب دارد و خرمای آنجا را تا هندوچین و ماچین میبرند.