
قبرستان وادی السلام
شرح
قبرستان وادی السلام، بزرگترین قبرستان جهان بوده و در شهر نجف عراق قرار دارد. مساحت قبرستان وادی السلام در حدود 1486 هکتار بوده و از 1400 سال قبل تاکنون برای مردم نجف شناخته شده محسوب می شود.
قبرستان وادی السلام یکی از مکان های مقدس نجف است که در آن هزاران نفر به خاک سپرده شده اند از جمله قبر تعدادی از پیامبران و بسیاری از سادات،صالحان و بزرگان دین نیز در آن است.این قبرستان قدیمی و تاریخی در شمال شرقی شهر نجف اشرف واقع است و بیست کیلومتر مربع مساحت دارد. قدمت آن به بیش از هزار سال می رسد و بسیاری از قبرهای آن دارای بقعه و گنبد است.
وادی السلام یک قبرستان اسلامی واقع در شهر نجف محل دفن بیش از 5 میلیون نفر از ساکنین نجف اشرف در عراق است که هنوز هم گنجایش بالایی برای پذیرفتن داراست. مساحت این قبرستان 1485 هکتار است. قبرستان وادی السلام که در شمال شهر نجف و حرم مطهر امیر المومنین(ع ) قرار گرفته مرقد پیامبران حضرت “هود “(ع) ،حضرت “صالح ” (ع) مقام امام زمان (عج ) و آرامگاه شخصیت های بزرگ شیعه را در خود جای داده است.
تاریخ پیدایش این قبرستان به پیش از زمان بوجود آمدن شهر نجف بر می گردد و پیشینه و فضائلش فراتر از حد است. بنابه فرمایشات امیر المومنین و امام صادق (ع ) در این سرزمین ارواح مومنین دسته دسته با یکدیگر صحبت می کنند و هر مومنی در هر جایی از زمین بمیرد خداوند روحش را به وادی السلام می برد. در قبرستان وادی السلام مکانی است یا حیاطی کوچک که در گوشه آن دو شبستان به نامهای مقام امام زمان (عج ) و مقام امام صادق در کنار هم قراردارند .
مقام هود و صالح
از مقابر معلوم و مقامهای مشهور در نجف اشرف مقام هود و صالح میباشد که در اوایل قبرستان وادی السلام قرار دارد. کسی که از باب طوسی وارد وادی السلام میشود، چند قدمی که پیش میرود گنبد سبز زیبایی را در سمت راست راه خود میبیند که بر طاق آن نوشته شده: <مقام هود و صالح>. اولین سایبانی که بر فراز قبور مطهر حضرات هود و صالح ساخته شد، به فرمان سید بحرالعلوم (متوفای 1212 ه .ق) بود؛ چنانکه نخستین ضریح چوبی نیز توسط ایشان تهیه و نصب گردید. آنگاه یکی از افراد خیّر گنبد آن را با کاشی تزیین نمود.
به سال 1333 ه .ق هنگامی که نیروهای انگلیسی به مدت 40 روز نجف اشرف را محاصره کردند، قبور مطهر حضرات هود و صالح را همانند بسیاری از اماکن مقدسه ویران کردند و سنگ ارزشمندی را که در آن با خط کوفی <مقام هود و صالح> حک شده بود، به غارت بردند و آنجا را به تلّی از سنگ و آجر مبدّل ساختند.
گفته میشود که مقام هود و صالح قبلاً در قسمت دیگری از قبرستان وادی السلام اشتهار داشت، ولی سید بحرالعلوم اینجا را به عنوان <مقام هود و صالح> اعلام کرد و دستور داد گنبد و بارگاهی بر فراز آن ساخته شود و تولیت آن را با <محمدعلی قسام> جد اعلای تیرهِ <آل قسام> قرار داد و برخی از زمینهای زراعتی ناحیهِ <کفل> را برای آنجا وقف نمود.
پس از رفع محاصره، بنای فعلی به سال 1337 ه .ق در همان نقطهای که سید بحرالعلوم تعیین کرده بود، بنیاد گردید. در ضمن وصایای امیرمؤمنان(ع) آمده است: فَادفِنُونی فی هذَا الظهرِ فی قَبرِ اخَوَیّ هُودٍ وَصالِح. مرا در همین پشت – نجف – در قبر دو برادرم هود و صالح دفن کنید.
آنچه مسلّم است این است که مولای متقیان در کنار قبر آدم و نوح(ع) دفن شده است. چنانکه امام صادق(ع) به آن تصریح فرموده و زیارتنامهِ مخصوصی برای آنها در حرم امیرمؤمنان(ع) بیان فرموده و برای هر یک از آنها دو رکعت نماز زیارت مقرر فرموده است. در طول قرون و اعصار سه قبر در داخل ضریح مقدس امیرمؤمنان(ع) جدا از یکدیگر ظاهر و مشخص بوده، چنانکه ابن بطوطه و برخی دیگر از جهانگردان آن را مشاهده نمودهاند. روی این بیان، آنچه در وصیّت مولای متقیان <هود و صالح> به جای <آدم و نوح> آمده، احتمالاً از باب تقیه و به منظور اخفای محل قبر میباشد.
در روایات مربوط به خروج سفیانی نیز از مقام هود(ع) نامی به میان آمده است: سفیانی یک سپاه 130000 نفری به سوی کوفه گسیل میدارد، در <رَوحا> و <فارُق> فرود میآیند، سپس 60000 از آنها حرکت کرده، در نخیله، در محل قبر هود(ع) فرود میآیند و در روز عید تهاجم خود را آغاز میکنند. در نقلی دیگر تعداد آنها 80000 نفر آمده است.
قبرستان وادی السلام در عهد امیرمؤمنان(ع)
در احادیث فراوان آمده است که امیرمؤمنان(ع) در دوران اقامتش در کوفه به پشت کوفه تشریف میبرد، در وادی السلام توقف میکرد و ساعتها به راز و نیاز میپرداخت.گاهی همراهان خسته میشدند، ولی حضرت همچنان سرِ پا میایستاد و مشغول مناجات بود، رخصت میطلبیدند که جامهای پهن کنند تا مدتی استراحت فرماید، ولی قبول نمیکرد.
نخستین کسی که در قبرستان وادی السلام از اصحاب مدفون شد خباب بن ارت متوفای 37 ه .ق بود که از سابقین دراسلام بود و ششمین فردی بود که اسلام را پذیرفت. وی در جنگ بدر شرکت داشت، در جنگهای صفین و نهروان نیز در خدمت امیرمؤمنان بود. در دوران خلافت امیرمؤمنان(ع) در کوفه در گذشت، مولای متقیان بر پیکرش نماز خواند، در کنار قبرش حضور یافت و برایش طلب مغفرت نمود.
هنگامی که به حالت احتضار در آمد وصیت کرد که او را در پشت کوفه دفن کنند، پس او را در <ثویّه> در نزدیکی مسجد حنانه دفن کردند، سپس افراد دیگری چون: سهل بن حنیف، رُشید هَجَری، عبداللّه بن یقطر، جویریه` بن مسهر عبدی، کمیل بن زیاد، عبدالملک لخمی و عبیداللّه بنابی اوفی در همان قطعه مدفون شدند، که قبر هیچ کدام به طور مشخص معلوم نیست، فقط اخیراً برای کمیل بن زیاد گنبد و بارگاهی ساخته شده است.
وادی السلام در عهد کهن
دفن شدن حضرت آدم(ع) در سرزمین مقدس نجف اشرف گواه روشنی بر قدمت این سرزمین میباشد و در احادیث فراوانی به آن اشاره شده، از جمله حدیث بسیار طولانی امام باقر(ع) در مورد تأسیس کعبهِ معظم میباشد که از قداست خاص این سرزمین حکایت میکند. امام باقر(ع) در این حدیث نورانی، از تأسیس کعبه در عهد حضرت آدم ابوالبشر توسط جبرئیل(ع) به تفصیل سخن گفته، در پایان میفرماید:
خداوند به جبرئیل امین امر فرمود که چهار سنگ از چهار نقطهِ جهان برداشته، در چهار رکن کعبه قرار دهد:
- سنگی از کوه صفا؛
- سنگی از کوه مروه؛
- سنگی از طور سینا؛
- سنگی از <جبل السلام> و آن ظهر کوفه است.
در این جا منظور از <جبل السلام> همان وادی السلام است و یا نجف اشرف که شامل قبرستان وادی السلام است.
از این حدیث رابطهِ خاص کعبه و مولود کعبه نیز استفاده میشود. اگر ولادت با سعادت امیرمؤمنان در داخل کعبه مایهِ شرف و قداست کعبه شده، چنانکه امام صادق(ع) به آن تصریح کرده، در زیارت مأثور میفرماید: <اَلسلامُ عَلَیکَ یا مَن شُرِّفَت بِهِ مَکه`ُ وَمِنی؛ سلام بر تو ای امیرمؤمنان، که مکّه و منی از تو شرف و آبرو پیدا کرد>،خاک و گل آن نیز از سنگ حرم امیرالمؤمنین به عزت و آبرو رسیده است.
ویژگی های قبرستان وادی السلام
مرحوم دیلمی در ارشاد میفرماید: از ویژگی های تربت امیرالمؤمنین(ع) این است که از کسانی که در آن سرزمین دفن شوند عذاب قبر و سؤال نکیر و منکر برداشته میشود، چنان که در روایات صحیح به آن تصریح شده است. برای همین است که بسیاری از بزرگان وصیت میکردند که جنازهشان را به نجف اشرف منتقل کنند و در جوار حرم ملکوتی امیرمؤمنان، در بهشت روی زمین < قبرستان وادی السلام > به خاک بسپارند. تعداد کسانی را که در طول چهارده قرن در این سرزمین مقدس به خاک سپرده شدهاند، جز خداوند منان نمیداند.
گذشته از سفرنامههای جهانگردان، در گزارشهای محرمانهِ بریتانیا نیز از رقم بالای جنازههایی که به جهت قداست مکان از ممالک مختلف جهان با امکانات محدود آن زمان به قبرستان وادی السلام آورده میشد، گفتوگو شده است. مرحوم دیلمی از برخی از صلحای نجف اشرف نقل کرده که در عالم روِیا دیده است از هر قبری که در آن سرزمین وجود دارد، ریسمانی بیرون آمده به گنبد مولای متقیان گره خورده است. سپس اضافه میکند که از ویژگیهای این سرزمین مقدس این است که ارواح همهِ مؤمنان به سوی آن گسیل میشوند.
بلیط هواپیما تهران نجف را با بهترین قیمت و با اطمینان خاطر از ایلیا گشت تهیه کنید.