مدرسه هدایت ارومیه

مدرسه هدایت از جمله آثارهای تاریخی شهر ارومیه است که توسط شهریارخان نظیم الدوله در سال 1303 هجری قمری ساخته شده است ولی اکنون به نام مدرسه به دست سازمان بهسازی و مسکن اداره می شود.  این مدرسه جزو آثار فاخر و زیبای شهر ارومیه است که با گشت و گذاری کوتاه درون آن متوجه زیبایی منحصر به فرد آن می‌شویم. بهتر است به جای این که بگوییم مدرسه هدایت، آن را به نام خانه ای تاریخی و کهن در ارومیه صدا کنیم چرا که در دوران قدیم به عنوان یک محل مسکونی مورد استفاده قرار می گرفته است.

تاریخچه مدرسه هدایت

در واقع این خانه تاریخی ایران متعلق به بزرگان ایل قاجار بوده که در سال 1345 به واسطه حاج محمد صحت تبدیل به دانشکده هنر و پس از یک سال به دبیرستان هدایت تغییر کاربری داد و بعدها به عنوان یکی از معروف ترین مدارس ارومیه شناخته شد. مدرسه هدایت در خیابان عطایی کوچه صحیه در کنار مسجد مناره قرار گرفته شده که باتوجه به دیوار چینی این مسجد به صحن مدرسه نشان می دهد که مسجد مناره پس از این مدرسه ساخته شده است.

تاریخ احداث مدرسه هدایت

تاریخ احداث این مدرسه مربوط به سال 1303 هجری قمری بوده و توسط شهریارخان نظیم الدوله ساخته شده است، این مدرسه در جنگ جهانی اول مدتی محل تجمع عموم مردم بوده و اکنون نیز به عنوان یکی از شاخص ترین بناهای تاریخی در بافت قدیمی شهر محسوب می شود.

معماری داخلی مدرسه

فرم مربع، دیوار چینی آجری، پایه های سنگی و آجری با طاق نماهای قوسی شکل از آجرهای لعابدار فیروزه ای، کاشی های هفت رنگ و تالار شاه نشین این مدرسه که دارای اروسی هایی با شیشه های رنگی سنتی هستند آرایش خاصی به این مدرسه بخشیده است که چند برابر بر روی زیبایی آن افزوده است.

مدرسه هدایت در بافت متراكم و مسكونی شهر و در ضلع غربی خيابان امام در كوچه مهر (اميرنظمی سابق) قرار دارد و بر اساس معماری سنتی ایرانی، دارای اندرونی و بیرونی نسبتاً زیبایی می‌باشد. مهم‌ترین و باارزش‌ترین بخش مدرسه را ساختمان ضلع جنوبی صحن تشکیل می‌دهد که رو به شمال و در میان حیاط‌های بیرونی و اندرونی قرار گرفته است.

ساختمان مدرسه هدایت

ساختمان این بنا، آجری است و با طاق‌های قوسی، ستون‌های آجری و کاشی‌های هفت‌رنگ، همراه با ارسی و شیشه‌های رنگی تزیین شده ‌است. در دو ضلع جنوبی و غربی حیاط ساختمان‌هایی با زیرزمین وجود دارد که از سطح حیاط چند پله پایین‌تر است، مصالح به کار رفته در زیرزمین تا ارتفاع یک متر با سنگ‌های خاکستری تراش و در طبقه همکف از آجر استفاده شده است.

بنای شاه‌نشین مدرسه

بنای شاه‌نشین دو طبقه بوده و بخش اصلی شاه‌نشین که در طبقه اول قرار گرفته، از دو طرف با پنجره‌های بلندی پوشیده شده است. این پنجره‌ها از یک سمت به حیاط بیرونی و از سمت دیگر به حیاط اندرونی مشرف است. البته مهم‌ترین ویژگی تمامی شاه‌نشین‌ها، اشراف داشتن به کل خانه است. از ویژگی‌های جالب پنجره‌های این قسمت می‌توان به شیشه‌های رنگی آن اشاره کرد.

جذابیت پنجره‌های این بخش مدرسه هدایت در رنگ شیشه‌ها خلاصه نمی‌شود. این پنجره‌ها جزو اولین پنجره‌های دو جداره ایران به شمار می‌آیند. ساختار طراحی این پنجره‌های چوبی دو لایه است و از ورود سرمای زیاد و سروصدا به داخل ساختمان جلوگیری می‌کنند.

دقیقا تکنولوژیی که این روزها در پنجره‌های دوجداره مشاهده می‌کنیم. در ضلع شرقی این مدرسه، بازار تاریخی ارومیه قرار دارد. در اوایل سال 1380 اداره میراث فرهنگی آذربایجان غربی با مرمت و بازسازی، این بنا را به عنوان یادگاری از دوران قاجار در اختیار عموم قرار داد ولی اکنون مدرسه تاریخی شهرستان ارومیه به دست سازمان مسکن و بهسازی اداره می‌شود که بیشتر مردم انتظار دارند این مدرسه تبدیل به یک موزه تاریخی شود. اثر تاریخی مدرسه هدایت در تاریخ 15 دی سال 1375 با شماره 1831 به عنوان آثار ملی ایران در فهرست تاریخی کشور به ثبت رسیده است.