برج آزادی تهران

برج آزادی تهران که پیش از انقلاب ایران، به نام برج شهیاد شناخته می‌شد، اصلی‌ترین و یکی از نمادهای شهر تهران است و تقریباً در همه جای دنیا کشور ایران را با این نماد می‌شناسند و در سال ۱۳۴۹ خورشیدی، توسط استاد حسین امانت، معمار ایرانی ساخته شد. برج آزادی، به عنوان نماد ایرانِ مدرن و برای یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله ایران در میان یکی از میدان‌های اصلی غربِ تهران به نام میدان شهیاد و آزادی امروزی طراحی و ساخته شده‌است.

معماری برج، تلفیقی از معماری هخامنشی، معماری ساسانی و معماری اسلامی ایرانی است در محوطه زیرین برج، چندین تالار نمایش، نگارخانه، کتابخانه و موزه قرار دارد.

در سال ۱۳۴۵ خورشیدی طرح یک نمادِ شناسایی ایران میان معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در پایان طرح مهندس معمارحسین امانت، بیست و چهار ساله و دانش‌ آموخته دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران برنده و برای ساختن برج برگزیده شد. عملیات ساخت برج آزادی در یازدهم آبان ۱۳۴۸ خورشیدی آغاز گردید و پس از بیست و هشت ماه کار مداوم، در ۱۵ مهرماه ۱۳۵۰ با نام برج شهیاد به بهره‌برداری رسید.

در دوران انقلاب اسلامی ایران سال ۱۳۵۷ اجتماعاتی در این میدان برپا می‌شد و پس از پیروزی انقلاب نیز برنامه پیشواز از امام خمینی در بازگشت از پاریس به تهران در این میدان انجام و نام آن نیز از میدان شهیاد به میدان آزادی تغییریافت در هنگام انقلاب اسلامی شعارهایی بر روی پایه‌های برج نوشته شد.

بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده، بیشتر شهروندان تهرانی برج آزادی را به عنوان نماد شهر تهران بزرگ معرفی کرده‌اند.

قش‌های داخلی برج، تلفیقی از معماری سنتی و مدرنیسم است به خصوص سقف طبقه دوم. درب ورودی برج آزادی، هریک از لنگه‌های سنگی درها، حدود ۵/۳تن وزن دارد. جنس این سنگ‌ها از گرانیت است. برج دو آسانسور دارد که از دیواره‌های برج بالا می‌روند. آسانسور اول دو طبقه را طی می‌کند و به سقف سیمانی می‌رسد سپس از آسانسور دوم استفاده می‌شود. هیچ‌یک از سقف‌ها بسته نیستند و همه آن‌ها به فضای بالاتر راه دارند. از سال ۱۳۹۲ با آشکار شدن وضعیت تخریبی نگران کننده برج آزادی هر یک از ارگان‌های درگیر، مسئولیت را به دیگری واگذار می‌کنند و همچنان برج آزادی در انتظار متولی است. به تازگی هم منظر بصری برج آزادی با ساختن مسجدی در نمای شمال غربی آن مخدوش شده‌ است و با وجود ثبت ملی این اثر در میراث فرهنگی، هنوز حریم آن مشخص نشده‌ است به گفته حسین امانت: «نقوشی که در میدان هست و باغچه‌ها و گل‌کاری‌ها را شکل می‌دهد، از طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف‌الله شهر اصفهان الهام گرفته شده است؛ منتها هندسه دایره گنبد تبدیل به بیضی شده‌ است. روابط لگاریتمی جالبی در هندسه و ابعاد گنبد مسجد شیخ لطف‌الله هست که دانش عمیق ریاضی معماران ایران در دوره‌های گذشته را نشان می‌دهد.

طرح آب‌نما و فواره‌ها هم بر گرفته از باغ‌های ایرانی می باشد. همین‌طور شیب میدان با دقت و به منظور خاصی طراحی شده، حد ارتفاع برج آزادی ۴۵ متر است؛ چون نزدیک فرودگاه مهرآباد تهران قرار گرفته و نمی‌شود بلندتر از این ساخت؛ ولی من می‌خواستم وقتی به بنا نزدیک می‌شوید به طرف بالا بروید، در حالی که بالا بردن بنا ممکن نبود. ما برای این که مشکل ارتفاع را حل کنیم، یک سرازیری در میدان بوجود آوردیم. یعنی شما از طرف فرودگاه که وارد میدان می‌شوید به شکل سرازیر به برج نزدیک می‌شوید و می‌رسید به آن آب‌نمای دایره شکل و وقتی به بنا نزدیک می‌شوید، دوباره بالا میروید. زمین زیر برج کاملاً صاف است. این صافی و آن شیب میدان وقتی به هم می‌رسند، خط‌های قوسی جالبی را ایجاد می‌کنند.