مجموعه تاریخی شیخ براق زنجان

شاید کمتر کسی بداند که زنجان مملو از جاذبه‌های طبیعی و آثار تاریخی فراوان است و یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی و مشهور جهان در این شهر قرار دارد. استان زنجان یا به پارسی میانه “زنگان”، با زیبایی‌های طبیعی و بناهای تاریخی می‌تواند مقصدی مناسب برای گردشگران باشد. یکی از جاذبه های زنجان مجموعه تاریخی شیخ براق میباشد. اين بناي تاريخي متعلّق به عارف بنام اين زمان، شيخ براق بابا از بزرگان مسلك مولويه و از خاصان در بار سلطان محمد خدابنده در دوره ايلخاني است. همچنین  باستان شناسان و محقّقان، اين مجموعه را به سلطان چلبي منسوب نموده و تاريخ احداث بنا را سال 728 هجري قمري بيان نموده اند. مقبره ی شیخ براق یا چلبی اوغلو ،با نقشه ی هشت گوش ،در بخش جنوبی خانقاه و احتمالا”درون فضای محصوری قرارداشته است . هر چند به نظر می رسد این دو بنا در یک زمان ساخته نشده ،اما فاصله ی زمانی هم نداشته اند .ارتفاع این بنا 17 متر ،طول هر ضلع از بیرون 16/4 و قطر بنا 6/7 متر است . برای ساخت بنا ابتدا سه ردیف سنگ سبز تراشیده شده چیده شده و سپس آجرچینی دیوارها با سبک زیبای آلت ولغت و و کاربندی تا سطح 5/2 متری اجرا شده است 0از این ارتفاع به بعد ،فرم آجرچینی ساده شده ،تفاوتی اساسی با بخش تحتانی جود دارد . هر ضلع خارجی مقبره ،با طا قنماهای زیبایی با قوس ها ی پنج و هفت کند نماسازی شده اند . بر بالای این طاق ها ،گنبدی آجری با ساقه ای نسبتا” بلند استوار شده است .این گنبد،ازدیوارها – ی خارجی کمی عقب تر است وروی پایه ای شانزده ضلعی قرار گرفته است .درگاه ها ،از قطعات سنگ تراشیده ساخته شده و کف بنا نیز از قطعات سنگ فرونشانده در آهک سنگفرش شده است .در این کف ،سوراخی جهت دسترسی به سرداب زیرین تعبیه شده است .در این سرداب ،قبر سلطان در وسط قرار دارد و اجساد مریدان با توجه به درجه و مراتب آنها در گرداگرد آن قرار داده شده است . در سمت جنوب نمای داخلی ،محراب بسیار جالبی با مقرنس های گچبری دیده می شود .طاقنماهای اضلاع داخلی داخلی در زیر گنبد ،به 16 ضلع تبدیل شده وسپس دایره ی گنبد بر روی آن قرار گرفته است که نور گیرهای بالای ترنبه ها ،بر گریو گنبد تعبیه شده است که نور داخل را فراهم می سازد .این بنا در بخش فوقانی خاصه گنبد فاقد تزیینات لازم از جمله پوشش کاشی است و چنین به نظر می رسد که بعد از اینکه مقبره را تا ارتفاع 5/2 متری ساخته اند ،تحولاتی که شاید مرگ سلطان یا دیگر تحولات سیاسی بوده ،سبب شده است که ساختمان مقبره را با سرعت بیشتر و تزیین کمتری بسازند . اين اثر به شماره 167 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است .