قلعه رودخان | Rudkhan Castle

قلعه رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه‌ای است متعلق به دوره سلجوقیان که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای زیبای رودخان ساخته شده است. ۲٫۶ هکتار مساخت و ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد. قلعه رودخان در ۳۰ کیلومتری شهر فومن و در کشور ایران واقع شده است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه رودخان با قلعه حسامی را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله اعرب‌ به ایران دانسته‌اند. فاصله مستقیم قلعه تا شهر ماکلوان ۲۵ کیلومتر، تا ماسوله ۴۵ کیلومتر و تا شفت ۲۰ کیلومتر است. اما از مسیر اصلی و آسفالته مسافت قلعه رودخان تا فومن ۲۵ کیلومتر، تا ماکلوان تقریباً ۳۵ کیلومتر و تا ماسوله ۶۰ کیلومتر است. این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد و در کنار آن رودی با همین نام جاری است. این دژ با ارزش تاریخی که دارد بنابر ساختار، معماری و ویژگی‌های استراتژیکی و رزمی، در ۳۰ مرداد ۵۴ خورشیدی، به شماره ۳/۱۵۴۹ در سیاههٔ یادمان‌های دیرین ایران فهرست آثار تاریخی و ملی ماندگار شد. در دورهٔ سلجوقیان این قلعه تجدید بنا و مرمت شده است و از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان الموت بوده است. بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه رودخان که اکنون در موزهٔ گنجینهٔ رشت نگهداری می‌شود، درج شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام‌الدین تجدید بنا شده است. امیره حسام الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای بیه‌پس اولین قدرت منطقه‌ای بود که از اطاعت صفویان سرپیچی کرد، و قلعه رود خان را بازسازی کرد تا از آنجا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند گریخت و نهایتاً دستگیر و در تبریز اعدام شد.نام بومی (تالشی) این قلعه، قله رخون می باشد. نام رسمی آن قلعه رودخان، مترادف فارسی نام بومی قلعه است. چون این قلعهٔ تاریخی در کنار رودخانه‌ رخون، بنا شده است آن را قلعه رودخانه ای، قله روخون، نامیده اند. این قلعه در ادوار تاریخی به نام‌های قلعهٔ هزارپله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز خوانده شده است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های بسیار در اطراف مسلط است. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد. بخش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، درب اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آب‌انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاه‌نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می‌دهند. ۴۰ برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می‌شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند. لازم به ذکر است که در طول تاریخ قلعه حسامی، هیچ‌گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند.