محله تاریخی عودلاجان تهران

محله تاریخی عودلاجان تهران | کمتر کسی را در این مرز و بوم می شناسیم که نامی از پایتخت کشور کهن ایران زمین نشنیده باشد و یا گذرش به این شهر نیوفتاده باشد. شهری به بزرگی تاریخ ایران زمین که همواره بزرگی ها دیده و تاریخ ها در نوردیده است. تهران، پایتخت کشور عزیزمان تنها خلاصه در دود و ترافیک نمی شود و می توان از زیبایی آن نیز استفاده کرد. تهران نیز مانند بقیه مناطق وشهرهای ایران دارای مکانها ی تفریحی وجاهای دیدنی بسیار زیبا و جالب است.یکی از جاذبه های این کلان شهر محله های قدیمی آن میباشد از جمله محله عود لاجان.  تعداد محله های قدیمی شهر تهران 4 محله بود .

دوران ناصر الدین شاه

سنگلج ، عودلاجان ، بازار و چاله میدان . در دوران ناصر الدین شاه به تعداد این محله ها اضافه شد که این محله ها عبارتند از : ارگ ، خانی‌‌آباد ، جوادیه ، پاچنار ، پامنار و گود عرب‌ها. عودلاجان یا اودلاجان از کهن‌ترین محله‌های تهران که پیشینه‌ی‌ آن به 400 سال قبل برمی‌گردد. این محله‌ی بسیار قدیمی و کهن بیش از 150 هکتار وسعت داشته و جمعیت بیش از 21 هزار نفر در آن سکونت دارند.

موقعیت جغرافیایی عودلاجان

عودلاجان از سمت شمال به خیابان امیرکبیر، از غرب به خیابان ناصرخسرو، از شرق به خیابان سیروس و از جنوب به 15 خرداد محدود شده است و سه محله‌ی معروف پامنار، ناصر خسرو و امام زاده یحیی را در برمی‌گیرد. محله‌ی عودلاجان از مناطق اعیان‌نشین تهران در دوره قاجار بود که اشخاص سرشناسی چون قوام‌الدوله، مدرس، امیرنظام، ملک‌الشعرا، عزالدوله و همچون نام‌های فراوان شناخته شده در این محله می‌زیستند.

ساکنان محله عودلاجان

ساکنان محله عودلاجان پا به پای بازار وفاداری خود را به مذهب و روحانیت بروز ‌می‌دادند که این ویژگی را می‌توان از تعداد مساجد و مدارس آن و همچنین مراسم هایی چون روضه‌خوانی، زیارتنامه‌خوانی و تعزیه‌گردانی که در این محله انجام می‌گرفت دریافت نمود. طبق اسناد به جا مانده از دوره قاجار، زبان مردمان محله‌ی قدیمی عودلاجان، تا قبل از گسترش زبان فارسی در تهران، بومی تاتی بود که امروزه برخی از ریش سفیدان و ساکنان روستاهای شمیرانات به آن زبان آشنایی دارند و با آن زبان صحبت می‌کنند.

ادیان مختلف در محله عودلاجان

در محله عودلاجان مردمان با دین‌های مختلف مسیحی، کلیمی، زرتشتیان در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. هنگام بازدید از عودلاجان حتما به تیمچه اکبریان با 260 سال قدمت که توسط اصغر شعر باف از اساتید مرمت، بازسازی شده بروید و از این اثر ثبت شده فرهنگی دیدن کنید. بازارچه تاریخی عودلاجان که در بازار بزرگ تهران قرار دارد توسط سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی تهران در سال 1395 مرمت شد و زیبایی بی حد و اندازه و نو بودن این بازار در کنار معماری اصیل و کهن ایرانی، قطعا برای هر بیننده‌ای بی نظیر خواهد بود.

آثار دیدنی و ثبت شده محله

از دیگر آثار دیدنی و ثبت شده محله عودلاجان می‌توان به امام زاده یحیی، مسجد شاهی، باغ سفارت روسیه، ساختمان چاپخانه، مدرسه رضاییه، خانه وثوق و غیره اشاره کرد. این محله واقع در محدوده خیابان‌های پامنار (از غرب)، سیروس (از شرق)، چراغ برق (امیر کبیر) (از شمال) و بوذرجمهری (از جنوب) بوده است که همراه با محله‌های ارگ، دولت، سنگلج، بازار و چالمیدان، تهران عصر ناصری را شکل می‌دادند.

تاریخچه محله تاریخی عودلاجان تهران

عودلاجان قدیم با 2619 خانه و 1146 دکان بزرگترین محله شهر و مرفه‌نشین بود. ساکنان این محله در قدیم بیشتر کلیمی بوده‌اند. زرتشتیانی نیز در این محله سکونت داشتند. همچنین برخی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران مانند خاندان قوام‌الدوله، خاندان مستوفی، نصیرالدوله بدر تاجر ثروتمند و نخستین وزیر فرهنگ دوره پهلوی، سیدحسن مدرس، نماینده مجلس شورای ملی و چهره نامدار مشروطیت در عودلاجان ساکن بودند.

قدیمی‌ترین نقشه‌های تهران

بخشی از محله عودلاجان در قدیمی‌ترین نقشه‌های تهران با عنوان محله کلیمی‌ها نامگذاری شده و کلیمی‌ها این بخش را «سرچال» می‌گفتند، شاید به این دلیل که برای رسیدن به یکی دیگر از محله‌های قدیمی تهران یعنی «چاله میدان» روندگان باید از این محل گذر می‌کردند و عودلاجان را بیرون از چال یا سرچال می‌گفتند، اما بعدها قسمت یهودی‌نشین عودلاجان بین اهالی یهودی و مسلمان با عنوان «محله» یا «سرچال» معرفی شد و این عنوان هنوز هم معتبر است.

وجه تسمیه عودلاجان

درباره وجه تسمیه این محله مختصر گفته شده يعني «محل تقسيم آب». اما استخراج معنا از اين كلمه غريب هم خالي از لطف نيست. اینکه از دو واژه «عود» و «لاجی» تشکیل شده است که آن هم به دلیل قرارگرفتنش در راسته عطارها بوده است. دیگر اینکه عودلاجان در واقع اودلاجان بوده و از «او» یعنی آب و «دراجیدن» به معنای بخش کردن و «ان» که پسوند مکان است به وجود آمده و این همه یعنی جایی که آب‌های نهر تقسیم می‌شود.

از این میان ظن دوم قوی‌تر است که این منطقه در محلی قرار داشته است که کاربری منسوب به این اسم درباره آن می‌تواند صادق باشد. عودلاجان به دليل ارتفاع بيشترش نسبت به مناطق جنوبي تهران بر اين محله‌ها تسلط داشت و آب نواحي جنوبي از آنجا تقسيم مي‌شد. محل تقسيم هم سرچشمه بود. براي همين عودلاجان يا اودلاجان را محل تقسيم آب مي‌گفتند.