سنگاب اشنیز ندوشن یزد

یکی از زیباترین پدیده زمین شناسی استان یزد، چشمه های آهک ساز اشنیز ندوشن و دره آب شور مجاور آن است. محدوده اثر طبیعی چشمه های دره آب شور ندوشن و آبشار آن شامل تعدادی چشمه است که در طول محدوده دره مجاور آن پراکنده اند. چشمه ها به دلیل آبدهی بسیار متفاوت بوده و چشمه های اصلی که تعداد آنها بالغ بر سه چشمه است، در بالادست و تقریباً مرتفع ترین بخش مسیر قرار گرفته اند. سنگاب «اشنیز» ندوشن یکی از پدیده های بسیار زیبای استان یزد است که می توان آن را نمونه بسیار کوچک باداب سورت مازندران دانست. سنگاب هایی که به دلیل داشتن املاح مختلف نمکی،گوگردی و آهن، طی میلیون ها سال به صورت رسوبات سفیدرنگ آهکی مطبق و پلکانی تشکیل شده اند. داشتن خواص درمانی و رفع امراض پوستی، وجود چند گونه گیاهی و جانوی در لیست ‎I‎U‎C‎N، وجود جریان آب تقریبا دائمی در دل بیابان های یزد، زیبایی خیرکننده این اثر در تمام فصول سال، برخورداری از وسعت و فضای مناسب جهت حفاظت، اکوسیستم حساس و شکننده، دارابودن مهمترین چشمه های آهکی با رسوبگذاری حوضچه ای و پلکانی در ایران مرکزی، پدیده های جذاب کارستی و ژئوتوریسمی در کوه های اطراف و همچنین هجوم بدون برنامه و مدیریت گردشگران در برخی از ایام خاص سال و خطر صدمه به اثر و مناظر طبیعی اطراف آن از جمله مورادی است که در پرونده ثبتی این اثر طبیعی مدنظر قرار گرفته شده است. محدوده اثر طبیعی چشمه‌های دره آب شور ندوشن و آبشار آن شامل تعدادی چشمه است که در طول محدوده دره مجاور آن پراکنده‌اند و چشمه‌ها به دلیل آبدهی بسیار متفاوت بوده و چشمه‌های اصلی که تعداد آنها بالغ بر سه چشمه است، در بالادست و تقریباً مرتفع‌ترین بخش مسیر قرار گرفته‌اند. به تازگی معدنی در فاصله بسیار کوتاهی از این چشمه ها در حال احداث و در مرحله تجهیز کارگاه است که می تواند با توجه به تجربه‌های مشابه در مکان‌هایی که معدن واگذار شده است، به مرور زمان باعث تغییر مسیر آب چشمه و خشک شدن آب بین سنگاب‌ها شود. برش‌هایی که برای بهره‌برداری از معدن در زمین داده می‌شوند، مهم‌ترین دلیل تغییر مسیر آب چشمه و تخریب و خشک شدن آن عنوان می شود.
عبور ماشین‌های معدنی از کنار و حتی روی این سنگاب‌ها و لرزه‌هایی که این ماشین‌های سنگین بر سنگاب‌ها وارد می‌کنند و نشستن غبار و گرد و خاک روی سنگاب‌ها از دیگر خطراتی است که این چشمه ها را تهدید می کند. سنگاب هایی که اگر شکسته و تخریب شوند دیگر قابل بازگشت نخواهند بود. اداره کل میراث فرهنگی استان برای حفاظت و نگهداری این آثار، اقدام به پیشنهاد، تهیه و تنظیم پرونده‌های آثار طبیعی قابل ثبت در فهرست آثار ملی کشور کرده است که نمونه‌ای از آن، اثر طبیعی و شاخص و مهم از نظر ژئومورفولوژیکی، زمین شناسی و گردشگری گنبدها و چشمه‌های آهکی واقع در روستای توران پشت، چشمه‌های دره آب شور ندوشن و همچنین آبشار سفیده ندوشن است. چشمه‌های دره آب‌شور موسوم به «سنگ‌آب‌های ندوشن» واقع در روستای «نیوک» ندوشن از توابع شهرستان میبد و در 13 کیلومتری جاده ندوشن به میبد قرار دارد.