آرامگاه هالیکارناسوس بودروم

آرامگاه هالیکارناسوس یا مقبره ماسولوس یکی دیگر از عجایب باستانی و هفتگانه است که در میان سال های ۳۵۰تا ۳۵۳ پیش از میلاد در شهر باستانی هالیکارناسوس و منطقه ای در ترکیه کنونی بنا شد. جالب است بدانید این آرامگاه برای یکی از ساتراپ های ( فرمانداران ) هخامنشی به نام ماسولوس و به فرمان همسرش آرتمیس ساخته شده است. ماسولوس و همسرش آرتمیس ۲۴ سال در شهر هالیکارناسوس و منطقه اطرافش فرمانروایی کردند. پس از فوت ماسولوس، آرتمیس که داغدار این فاجعه بود دستور داد تا بهترین معماران گرد هم آیند و زیباترین و باشکوه ترین مقبره در دنیا را برای این فرمانروا بنا کنند.

آرامگاه هالیکارناسوس از مرمر و به ارتفاع ۴۵ متر ساخته شد که از هر چهار طرف نیز مزین به نقوش برجسته و مجسمه هایی چشمگیر بود. تزئین هر ضلع توسط یکی از مجسمه سازان مشهور یونانی آن زمان صورت گرفته بود.

آرامگاه هالیکارناسوس که آخرین بازمانده از عجایب هفتگانه جهان باستان بود، در اثر زلزله های متعدد در طی قرن های ۱۲ و ۱۵ از بین رفت. هم اکنون بقایایی از این آرامگاه در شهر بودروم ترکیه موجود است.

آشنایی بیش تر با ماسولوس 

در دوره باشکوه امپراتوری هخامنشی وسعت سرزمین ایران بسیار زیاد بود، طوری که از شرق تا نزدیکی هند و از سمت غرب نیز تمام کشور ترکیه امروزی را در بر داشت. فرمانروایی بر چنین کشور پهناوری، می طلبید که کشور را به بخش های بزرگی به نام ساتراپی یا خَشثْرَپاون تقسیم کنند. هر ساتراپی که به معنای شهربانی می باشد، همان کارکرد استان امروزی را داشت و به گونه ای بود که درون هر ساتراپی، مردمانی با فرهنگ و آداب و رسوم مشترک به چشم می خوردند. فرمانروایی این ساتراپی ها، به عهده ساتراپ ها یا استانداران هر یک از این بخش ها بود. این فرمانداران اغلب از مردم همان منطقه بودند و روشی سلطنتی در انتقال قدرت و حکومت داشتند و مالوسوس نیز یکی از همین ساتراپ ها بود.

هکاتامنوس (پدر ماسولوس)، در سال ۳۹۰ پیش از میلاد، در مرز غربی امپراتوری هخامنشی یکی از فرماندهان قدرتمند حکومت پارس محسوب می شد که در آن زمان بر شهر کاریو تسلط داشت. او در سال ۳۷۰ ق.م از دنیا رفت و فرمانروایی منطقه به دست پسرش، ماسولوس افتاد. در یونان باستان چنین رسم بود که براداران و خواهران به عقد یک دیگر در می آمدند و ماسولوس نیز با خواهر خود، آرتمیس ازدواج کرده بود.

 هکاتامنوس به غیر از آرتمیس و ماسولوس دختران و پسران دیگری نیز داشت که آدا یکی دیگر از دخترانش، بعدها مادرخوانده اسکندر مقدونی شد.

ماسولوس منطقه تحت فرمان خود را از سمت جنوب غربی تا آناتولی گسترش داد و در کنار ملکه خویش، آرتمیس، ۲۴ سال بر این شهر حکمرانی کرد. گرچه نژاد ماسولوس به مردم محلی و تُرک ها باز می گشت، اما به زبان یونانی سخن می گفت و راه و سبک زندگی یونانی را می پسندید. این علاقه به حدی بود که شهرهای بسیاری نیز در کناره ساحل با معماری یونانی بنا کرد.

پس از چندی ماسولوس تصمیم به ایجاد پایتخت جدیدی گرفت و برای این کار شهر هالیکارناسوس را انتخاب کرد. ماسولوس و آرتمیس بخش عمده مالیات های دریافتی خود را بر روی آبادانی شهر هالیکارناسوس هزینه کردند و تندیس ها، معابد و ساختمان های مرمرین بسیاری در شهر پدید آوردند. ماسالوس در سال ۳۵۳ ق.م از دنیا رفت و آرتمیس برای حکمرانی شهر، دست تنها باقی ماند. از آن جا که ماسالوس ساتراپی هخامنشی و عضوی از سلطنت قدرتمند پدرش بود، بنای مقبره ای شکوهمند را برای خودش تدارک دیده و احتمالا ساخت آن را پیش از فوتش آغاز کرده بود. پس از فوت ماسولوس، ساخت مقبره و ادامه پروژه به عهده خواهران و برادرانش خصوصا آرتمیس افتاد. از آن جا که مقبره ماسولوس بسیار زیبا و چشمگیر بود، پس از پایان ساختش بسیار مشهور شد و نام آن برای دیگر مقبره های زیبا و باشکوه الهام بخش شد. پوسانیاس، نویسنده و جغرافیدان یونانی می گوید مردم آن زمان مقبره هالیکارناسوس را یکی از عجایب جهان می دانستند و به همین دلیل بود که بعد از آن تمامی مقبرهای باشکوه خود را به نام ماسولوس نامگذاری می کردند. به گونه ای که امروزه کلمه انگلیسی مقبره ( mausoleum ) از نام مقبره ماسولوس گرفته شده است.

آرتمیس تنها دو سال پس از فوت همسرش زندگی کرد و خاکستر هر دوی آن ها درون گلدان های مخصوص و در مقبره نیمه تمام هالیکارناسوس گذاشته شد. پس از آن نیز در طی مراسمی آیینی و به عنوان قربانی، بدن تعداد زیادی از حیونات مرده را بر روی پله های منتهی به مقبره گذاشتند.سپس پلکان مقبره با سنگ ها و قلوه سنگ های بسیاری پر شدند تا دسترسی به مقبره را ببندند. بنا بر گزارش های مورخ و فیلسوفی یونانی به نام پلینیوس، صنعتگران و هنرمندان از ساخت مقبره نیمه تمام دست نکشیدند و حتی پس از مرگ حامیان مالی خود، تصمیم به ادامه کار گرفتند.

امروزه قلعه عظیم شوالیه های سنت جان هنوز هم در شهر بدروم وجود دارد و می توان بلوک های صیقلی و مرمرین را در دیوارهای قلعه دید.

هم اکنون در محل خود مقبره تنها تعدادی ستون و پی مقبره و موزه ای کوچک به چشم می خورد.

همچنین تندیس های ماسولوس و آرتمیس، کتیبه های به تصویر کشیده جنگ یونانی و آمازونی ها و نقوش برجسته به جا مانده از آرامگاه ماسولوس در موزه بریتانیا لندن نگهداری می شوند.