آشنایی با خانه لاری ها یزد

خانه لاری ها یزد

استان یزد را بواسطه‌ی بناهای بی‌شمار تاریخی و فرهنگی بی‌نظیرش می‌شناسیم. نمونه باشکوه خانه‌های کویری در یزد ، خانه لاری ها میباشد که مربوط به دوره قاجار است. درعبور از كوچه پس كوچه های محله فهادان، آدرس خانه لاری ها را دنبال می كنیم تا به خانه ای برسیم که بر سردر آن، موزه اسناد تاریخی حک شده است. درب این خانه همانند خیلی از خانه های تاریخی و قدیمی یزد دارای دو كوبه است یعنی با زدن هر كوبه، صدای متفاوت كوبه، زن بودن و مرد بودن كوبنده را نشان می دهد.

این خانه در سال ۱۲۸۶ قمری ساخته شده . جالب است بدانید خانه لاریها دو درب داشته است. یكی از درب ها به كوچه ای باز می شده كه در آن درب چند خانه ی دیگر هم بوده است. در انتهای آن كوچه باریک درب بزرگ دیگری بوده است. در واقع چنین كوچه هایی را كوچه دربند می گویند كه خود نشانی از ثروتمند بودن اهالی آن خانه ها بوده است. 

ویژگی های خانه لاری ها یزد

 در و دیوار خانه لاری ها سخن می گویند از قرن ها پیش تاكنون، از مردان و زنان كویر، از كسب و پیشه، از درس و هنر، از فرزندان برومندی كه از این خانه سرافراز، نامی شدند برای یزد و ایران. اجزای اصلی این خانه دو حیاط بزرگ و کوچک با مجموعه ای از ایوانها و تالارها و اتاقها و نیز یک سردر و هشتی است. علت دیگری که بر ارج و منزلت ایوان بزرگ خانه می افزاید اتاقها و گوشوارهایی است که در دو طبقه در اطراف آن قرار گرفته اند و درها و پنجره های خود را به آن گشوده اند. در این ترکیب، ایوان بستگانی یافته که در اطراف آن نشسته اند. در پشت ایوان، بادگیر رفیعی وجود دارد که از داخل حیاط به خوبی دیده می شود؛ اما برخلاف معمول، این بادگیر نه بر محور اصلی حیاط، بلکه در گوشه ایوان واقع شده است.

قسمت های مختلف خانه

طبق اسناد برجای‌مانده از کتب تاریخی و نقل‌قول‌های پیشینیان یزد، به نظر می‌رسد که این اثر تاریخی متعلق به یکی از تجار برجسته‌ی شهر یزد حاج محمدابراهیم لاری است که حدود ۱۵۰ سال پیش و در اواسط حکومت قاجاریه احداث شده است. براساس اطلاعات سازمان میراث فرهنگی و آثار باستانی کشور، این عمارت باشکوه در واقع متشکل از ۶ باب خانه با فضایی مملو از معماری مخصوص خانه‌های کویری است. در گذشته از این عمارت به عنوان خانقاه نعمت‌اللهی استفاده می‌شد و تا اواخر دوران حکومت رضا شاه یکی از خانه‌های اعیان و اشراف دوران خود، به شمار می‌آمد. اما پس از گذشت سال‌های متمادی و به علت موروثی شدن به عمارتی متروکه تبدیل شد و متاسفانه آسیب‌ها و خسارات جدی و فراوانی را به خود دید.

در سال ۱۳۶۳ با تلاش و پیگیری سازمان میراث فرهنگی کشور، این بنای تاریخی از صاحب وقت خود، آقای علی یزدی‌نژاد خریداری و مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. خوشبختانه اقدامات مفید و مدبرانه‌ای در مورد این مکان و محله‌ی تاریخی فهادان توسط سازمان میراث فرهنگی، برای احیا و بازسازی این اثر کهن صورت گرفت که تا امروز نیز ادامه دارد. این اثر در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۳۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.