
آشنایی با برج لاجیم سواد کوه
شرح
برج لاجیم سواد کوه
برج لاجیم از شاخصترین و مهمترین آثار باستانی استان مازندران است که در شهر سواد کوه قرار دارد . در حاشیه پرتگاهها در قدیم خندقی با دیوارهای عظیم وجود داشته که احتمالا قلعهای وسیع و پر اهمیت را در بر میگرفت که برج عظیم لاجیم را در میان آن بنا کرده بودند. این اثر باستانی در شمار آثار زمان تسلط آل زیار بر طبرستان در فاصله سالهای 316 تا 443 ه. ق. است در نمای اهمیت برج لاجیم بیشتر به دلیل دارا بودن کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است.
این امر نشان میدهد که در قرن ۵ ه. ق. حکمرانان شمال ایران علاوه بر توجه به هنر دوران قبل از اسلام به خط و زبان آن دورانی نیز توجه داشته اند. بیرونی از بدنه مدور و گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده که در داخل به حالت مدور تغییر شکل میدهد. مصالح آن آجر و ملاط ساروج است. ورودی در شرق بنا تعبیه گردیده و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق نما تزئین گردیده است. در کمربند زیر گنبد دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی ساسانی بر روی هم قرار گرفته که به دور بنا پیچیده است.
کتیبه های برج
کتیبهها به شکل زیبایی با آجرهای تراش خورده در زمینهای از گچ نصب شده که نام کیا اسماعیل ابوالفوارس شهریار بن عباس آل باوند صاحب بنا و تاریخ 413 ه. ق. را نشان میدهد. در کتیبه کوفی نام و القاب صاحب مرقد خوانده میشود، ولی نام سازنده آن مشخص نیست و تنها با حدس و گمان و با توجه به قرینه اجزایی از کلمات باقی مانده میتوان بدان دست یافت. محیط دایره بنا در قاعده 2580 سانتی متر، قطر فضای داخلی 547 سانتی متر و پهنای ورودی آن 112 سانتی متر میباشد.
اهمیت برج
اهميت برج لاجيم مانند برج رسکت، به دليل کتيبه پهلوي در کنار کتيبه کوفي است که از نشانه هاي توجه حکمرانان شمال ايران (قرن 5 هـ . ق) به خط و زبان پهلوي بوده است. اين برج براي مردم روستا مکان مقدسي است. این برج برای مردم روستا ی لاجیم مکان مقدسی است. انجمن آثار ملی ایران در سال 1337 خورشیدی، مبلغی برای تعمیر بنای برج در نظر گرفت و معمار اداره کل باستان شناسی، چندین بار برای بازدید به محل رفت که به دلیل خرابی راه و نامساعدی هوا و جنگل رسیدن به آن محل ممکن نشد. سرانجام با همکاری سرپرستان کارخانه ” تراورس سازی شیرگاه “موفق به بازدید از آن شد و چون نیاز به آجر و مصالح دیگر برای تعمیر بنا بود تمام مواد از تهران فرستاده شد و کار تعمیر برج در سال 1338 خورشیدی، روی داربست های چوبی انجام شد.