معرفی شهر باستانی کهنه گرگانج ترکمنستان

شهر باستانی کهنه گرگانج ترکمنستان

ترکمنستان نام کشوری در آسیای میانه است که پیش‌تر یکی از جمهوری‌های تشکیل دهنده اتحاد جماهیر شوروی بوده است. این کشور نیز مانند سایر کشورهای آسیای میانه در سال 1991 از شوروی اعلام استقلال نمود. ترکمنستان با تاریخ باستانی خود همراه طبیعت زیبا و شگفت‌انگیزی که دارد یکی از همسایگان شمالی ایران است که در کرانه دریای خزر آرام گرفته و با سبک معماری خاص خود هر ساله گردشگران بسیاری را پذیرا می‌شود. اگر از دوستداران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ترکمنستان هستید ، دیدن شهر باستانی کهنه گرگانج ترکمنستان حتما شما را به وجد خواهد آورد . در این مقاله با ایلیا گشت همراه شوید .

این کشور مناطق دیدنی بی‌شماری دارد که برخی از آن‌ها آن طور که باید و شاید شناخته نشده‌اند. شهر باستانی کهنه گرگانج (کهنه اورگنج یا کهنه اورنگ) یکی از جاذبه‌های تاریخی معروف در شمال‌شرقی ترکمنستان، شهر داش آغوز است که در گذشته به گرگانج معروف بود. این شهر در زمان پادشاهی سلطان محمد خوارزمشاه، پایتخت خوارزمشاهیان به شمار می‌آمد که در این زمان نیز به اوج شکوفایی خود رسید. زبان خوارزمی که یکی از شاخه‌های زبان‌های شرقی ایران محسوب می‌شود تا 800 سال پیش در میان اهالی گرگانج و خوارزم رواج داشت اما گویش آن بعدها به ترکی و فارسی تغییر یافت.

ویرانی و بازسازی دوباره شهر گرگانج

شهر باستانی کهنه گرگانج با همه عظمتش در برابر چنگیز خان مغول شکست خورد و شهر گرگانج را با خاک یکسان کرد. چند سال بعد مردمانی دیگر از اهالی خوارزم در اطراف ویرانه‌های گرگانج، شهر دیگری به همین نام بر پا کردند و به آن گرگانج کوچک گفتند. شهر گرگانج کوچک بار دیگر خراب شد و دوباره تجدید بنا شد تا بالاخره بر اثر خشکسالی مردم گرگانج به جایی که امروزه به‌ عنوان مرکز استان خوارزم در نزدیکی مرز ترکمنستان است، تغیر مکان دادند.

این شهر بزرگ‌ترین شهر در سر راه ابریشم بود. یافته‌های باستان‌شناسی در این جا نشانه‌هایی از زمان هخامنشیان به‌دست می‌دهد. روزگار زرین این شهر در سده‌های 12 و 13 میلادی بوده‌است چه که پس از بخارا این شهر پرآوازه‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر آسیای میانه در آن زمان بوده‌است. رشیدالدین وطواط، ادیب معروف ادبیات فارسی و عربی که در زمان خوارزمشاهیان می‌زیست، بیشتر عمر خود را در این شهر گذرانید. در سال 616 هجری قمری، کمی قبل از هجوم چنگیز بدان شهر، یاقوت حموی جرجانیه را دیده و آن را گرگانج (کهنه‌گرگانج امروزی) خوانده‌است. در 617 ه‍ ق چنگیز خان مغول بدین شهر تاخت، محاصرهٔ این شهر 4 ماه از ذیقعدهٔ 617 تا صفر 618 به طول انجامید. وی کشتار خونینی به راه انداخت و شهر را با خاک یکسان ساخت.

کاوشهای باستانشناسی در گرگانج

اما نخستین کاوشهای باستانشناسی در گرگانج به دست باستانشناس روس الکساندر یاکوبوفسکی در سال 1929 ترسایی انجام گرفت. بیشتر یافته‌های این شهر از هم گسیخته و ویرانند. سه آرامگاه کوچک از سده 12 میلادی، یک آرامگاه ویرانه شناخته شده به نام ترابک خانم از سده چهاردهم- که از سال 1990 در حال باز سازیند- در این جایند. نشان ویژه این شهر گلدسته قوتلوغ تیمور وابسته به سده 11 ترسایی است. این گلدسته 60 متر بلندا دارد و تا پیش از سازه‌ای به نام گلدسته جم بلندترین است. همچنین کهنترین آرامگاه اینجا آرامگاه ایل ارسلان است با گنبد مخروطی شکل 12 تَرکه. ایل ارسلان پدر بزرگ سلطان محمد خوارزمشاه بود که در سال 1172 میلادی مرد. یک گورستان مربوط به سده‌های میانه نیز در شمال این شهر جای گرفته‌ است. گفتنی است؛ از سال 2005 ویرانه‌های گرگانج زیر پوشش میراث جهانی یونسکو درآمده ‌است.