عمارت عالی قاپو اصفهان |Isfahan Aliqapo building

به شهر اصفهان که می روی ، در ضلع غربی میدان نقش جهان روبه روی مسجد شیخ لطف الله،  عمارتی ۶ طبقه دیده ها را مجذوب خود می کند. عمارتی متعلق به عصر صفوی و ازمهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری که از شهرتی جهانی برخوردار است. این کاخ در زمان صفویه از بهترین کاخ‌های دنیا محسوب می‌شده و بزرگترین کاخى است که در پایتخت وجود داشته است بنابراین هر آنچه لازمه یک کاخ سلطنتى بوده در آن وجود داشته است.

بعد از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان توسط شاه عباس اول در اواخر قرن دهم هجری شمسی بعنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی ساخته شد. این بنا طی ۵ مرحله معماری تکمیل شد.

عالی قاپو در ابتدا درب ورودی باشکوه دولتخانه صفوی بوده و میدان امام(شاه) را به مجموعه دولتخانه و عمارت رکیب خانه، جبه خانه، تالار تيموری، تالار طويله، تالار سرپوشيده و کاخ چهلستون و بناهای دیگر مرتبط می ساخته.

بنای اولیه عالی قاپو در دوره شاه عباس اول پایه گذاری شد و جانشینان وی آن را تکمیل کردند.  در دوران قاجار عالي قاپو چند سال محل سکونت و کار ظل السلطان بود او نیز تغييراتی را در کتيبه های آن ایجاد کرد کتيبه های جبهه شرقی بنا و الواح خط نگاشته سردر ورودی که با اشعاری تعميرات سال ۱۲۷۴ را بیان می کند از تغییرات ظل السلطان است.

این عمارت ، بنایی با ۶ طبقه و بلندای ۴۸ متر است که طبقات به وسیله سه راه پله ،  بهم راه دارند. از این سه دستگاه پله ، دوراه پله قرینه در غرب ساختمان به صورت مارپیچ  و دیگری پلکان شاهی زیگزاکی شکل است.

دو تالار در طبقه همکف وجود دارد که مربوط به امور اداری و ديوانی عهد صفوی بوده که صدرخانه يا کشيک خانه ناميده می شدند.

ایوان بزرگی که ۱۸ ستون رفیع آن را نگه داشته در طبقه سوم قرار دارد، در گذشته تمام ستون ها مزین به آینه کاری بودند و سقف آن مملو از تزیینات چوبی ونقاشی های زیبایی بوده  است. در قسمت مرکزی این ایوان حوضی زیبا از مرر و مس وجود دارد. تالار بزرگ با اتاق ها و طاق های بسیار زیبایی که با نقاشی  دیوارهای آن تزیین شده در پشت این ایوان قرار دارد. از ايوان کوچکی که پشت اين تالار است گنبد زيبا و ساده توحيد خانه نمايان است. صوفیان و درویش ها شب های جمعه در دوره صفوی در این مکان گرد هم می آمدند. همچین سران دولتی از این طبقه نظاره گر مسابقات چوگان بودند. طبقات بعدی نیز شامل يک سالن بزرگ در وسط و چندين اتاق کوچک در اطراف هستند.

مراحل ساخت عالی قاپو

ساخت این عمارت باشکوه ، ۵ مرحله ساختمانی را پشت سر  گذاشته است.

اول : آنکه به صورت ورودی دیگر بناها بوده است.

دوم : از آن جهت که پایتخت گشترش می یابد و جمعیت افزون می شود، باید مقر حکومتی جلوه ای متمایز داشته باشد پس طبقات سوم و چهارم و نیم طبقه پنج را به طبقات عمارت می افزایند.

سوم : در این مرحله طبقه مشهور به صوت یا موسیقی به بنا الحاق می شود.

چهارم : ایوانی در جلوی میدان امام به بنا اضافه می کنند تا طول کاخ را افزایش دهند.

پنجم : پله های شاهی و ۱۸ ستون ایوان و سیستم آبرسانی به طبقات بالا و حوض مسی ایوان در آخرین مرحله به ساختمان عمارت عالی قاپو اضافه شد.

طبقه آخر این عمارت ، باعث شکوه و شهرت آن شده است. در این طبقه علاوه بر مينياتورهای اثر هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی ، گچبری های که به شکل انواع جام و صراحی در ديوار تعبيه شده وجو دارد. این تالار معروف به “اتاق موسيقی” يا “اتاق صوت” است.

در اين قسمت از کاخ ، اين اشکال علاوه بر نمايش زيبائی و خلاقيت و ابتکار هنرمندان گچکار برای اين بوده که انعکاس های نغمه های نوازندگان و اساتيد موسيقی به وسيله اين اشکال مجوف گرفته شود و صداها طبيعی و بدون انعکاس به گوش برسند. یکی از ویژگیهای جالب  کاخ عالی قاپو اینست که از هرضلع آن که نگاه کنیم ، تعداد طبقات متفاوت است ، از نمای ضلع شرقی ، دو طبقه و از نمای ضلع غربی پنج طبقه و از طریق راه پله ویژه ملاقات های شاهانه ، هفت طبقه دیده می شود. بلندای این عمارت ۴۸ متر است که ایوان آن در ارتفاع ۲۸ متری واقع شده است. عمارت باشکوه عالی قاپو یکی از پربازدیدکننده ترین بناهای تاریخی اصفهان است که در تمام ایام سال همه روزه از ساعت ۹ الی ۲۱ پذیرای گردشگران می باشد. این بنا زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اداره می شود.