دژ اربونی ایروان

دژ اربونی ایروان ، یکی از قلعه های مهم ارمنستان و متعلق به سده هفتم پیش از میلاد مسیح در نزدیکی ایروان پایتخت ارمنستان است. علاوه بر زیبایی و شکوه ظاهری و قدمت تاریخی دژ اربونی، نزدیکی آن به ایروان باعث شده که این قلعه تاریخی یکی از مقاصد پر تردد توریست های ارمنستان باشد. نام شهر ایروان ، پایتخت ارمنستان، برگرفته از کلمه اربونی است. این دژ، مادر ایروان امروزی دانسته می شود.

دژ اربونی ایروان ارمنستان که با نام آرین برد به معنای قلعه خون نیز شناخته می شود، شهری نظامی باقی مانده از روزگار حکمرانی سلسله اورارتو بر سرزمین ارمنستان در قرن هفتم پیش از میلاد مسیح است. دژ اربونی، یکی از مهمترین قلعه هایی است که این سلسله در مرزهای شمالی سرزمین خود ساخت.

تاریخچه دژ اربونی ایروان

دژ اربونی ارمنستان در سال 782 پیش از میلاد مسیح توسط ارگیشتی پادشاه اورارتو ساخته شد. در پژوهش های باستان شناسان، کتیبه ای سنگی متعلق به روزگار حکمرانی ارگیشتی در محوطه دژ اربونی کشف شد که بر اساس آن، ارگیشتی خود را سازنده این بنای عظیم و ستاینده خدای خلدی می خواند.این دژ نظامی بر مکانی بلند ساخته شد تا دیدبانان حکومت اورارتو بتوانند با اشراف بر رود ارس، از مرزهای این سلسله محافظت کنند.

مهم ترین مرکز نظامی ایروان

این دژ یکی از مهمترین مراکز نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اورارتو محسوب می شده است. ارگیشتی پادشاه اورارتو پس از آنکه موفق به فتح مناطق شمال ایروان و شرق دریاچه سوان شد، تصمیم به ساخت دژ اربونی گرفت. بنا به گفته پژوهشگران، اسرای جنگی و زندانیان زن و مرد، برای ساخت این بنای عظیم به کار گرفته شدند.در دوره پادشاهی اورارتو، دژ اربونی توسط پادشاهان مختلف کاربردهای مختلف یافت.

برخی از آنان این دژ را محل سکونت خود قرار دادند و برخی از آن به عنوان دژی نظامی برای حمله به همسایگان و دشمنان خود سود جستند. اما با روی کار آمدن سلسله پادشاهی هخامنشی در ایران و فتوحات بزرگ این سلسله، ارمنستان بخشی از خاک ایران شد و دژ اربونی نیز به دست هخامنشیان افتاد. این موضوع البته از اهمیت این دژ نکاست. دژ اربونی در روزگار هخامنشیان نیز به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و ساختارش مورد استفاده قرار گرفت.

معماری دژ اربونی ایروان 

مانند سایر بناهای اورارتی در آن دوره، دژ اربونی ارمنستان نیز بر اساس نقشه ای مثلثی شکل بر فراز بلندی ساخته شده و باروهای 10 تا 12 متری آن را احاطه کرده اند. پشت این باروها، بناهایی هستند که با دیوار مرکزی و داخلی، از یکدیگر جدا شده اند. مصالح این دیوارها از مواد مختلفی چون سنگ بازالت، سنگ توف، چوب، و خاک خشت تشکیل شده است.

ارگیشتی در این مکان کاخی بزرگ برای خود ساخت. حفریات باستان شناسان نشان از آن دارد که علاوه بر کاخ ارگیشتی، در دژ اربونی بناهای دیگری چون یک سالن اجتماعات سلطنتی با ستونهای بلند، معبد خدای خلدی، یک بنای نظامی، چندین خوابگاه و انبار نیز وجود داشته که به مرور زمان بخش زیادی از آن از بین رفته است. اما هنوز می توان آثار باشکوه آن را مشاهده کرد.روی دیوارهای درونی قلعه اربونی ارمنستان، نقاشی های دیواری و تصاویر زیبایی کشیده شده است که برخی از آنها به امور مذهبی در دوره اورارتو دلالت دارند.

موقعیت جغرافیایی دژ اربونی ارمنستان

دژ اربونی در منطقه جنوب شرقی ایروان امروزی قرار دارد. فاصله تنها هشت کیلومتری میدان جمهوری در مرکز ایروان با دژ اربونی  را می توان به راحتی در چند دقیقه از طریق خیابان های آرشاکونیاتس، گرگین نژده و اربونی پیمود.دژ اربونی ارمنستان بر فراز تپه 65 متری آرین برد در منطقه ای استراتژیک، ناظر بر کوه های آرارات و جاده های منتهی به دژ ساخته شده است.

ورودی اصلی دژ اربونی ارمنستان در مسیر کم شیب جنوب شرقی تپه آرین برد ساخته شده است. این مسیر به حیاط اصلی دژ می رسد؛ جایی که سربازان ارگیشتی و محافظان دژ اربونی در آن تشریفات و مراسم نظامی را برا می کرده اند.