مدرسه دارالفنون، ناصرخسرو تهران

مدرسه دارالفنون، ناصرخسرو تهران

میرزا محمدتقی خان امیرکبیر، صدراعظم ایران در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه بود که در مدت صدارت سه سال و سه ماه خود، خدمات زیادی به مملکت ارائه داد. هدف اصلی امیرکبیر از ساخت مدرسه دارالفنون، ناصرخسرو تهران ارتقای سطح دانش و آگاهی مردم و کشور بود که در آخر هم موفق به پیاده‌سازی تمام افکار خود نشد و به قتل رسید. دارالفنون نام مدرسه ‌ای است که درخیابان ناصر خسرو تهران واقع است.

ابتکار امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه

دارالفنون به ابتکار امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد. دارالفنون را می‌توان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست. در نوشته‌های ایرانی  تا دیرزمانی همه دانشگاه‌های خارجی را دارالفنون می‌خواندند.

هدف امیر کبیر از ایجاد مدرسه دارالفنون، ناصرخسرو تهران

انديشه امير در بناي دارالفنون از يک سرچشمه الهام نگرفته بود، بلکه حاصل مجموع آموخته هاي او بود. آکادمي و مدرسه هاي مختلف روسيه را ديده بود؛ در کتاب جهان نماي جديد که به ابتکار و زير نظر خودش ترجمه و تدوين شد، شرح دارالعلمهاي همه کشورهاي غربي را در رشته هاي گوناگون علم و هنر با آمار شاگردان آنها خوانده بود؛ و از بنيادهاي فرهنگي دنياي جديد خبر داشت.

تاریخچه ایجاد ابتکار امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه

سنگ بناي دارالفنون در اوائل 1266 در زمين واقع در شمال شرقي ارک سلطنتي که پيش از آن سربازخانه بود نهاده شد. نقشه آن را ميرزا رضاي مهندس که از شاگرداني بود که در زمان عباس ميرزا براي تحصيل به انگلستان رفته بود کشيد؛ و محمدتقي خان معمارباشي دولت آن را ساخت. و شاهزاده بهرام ميرزا به کار بنائي آن رسيدگي مي کرد.

ساختمان قسمت شرقي دارالفنون تا اواخر 1267 به انجام رسيد و مورد استفاده قرار گرفت. بـقـيـه آن تا اوايــل سـال 1269 پايان يافت. چهار طرف مدرسه را پنجاه اطاق “منقش مذهب” هر کدام به طول و عرض چهار ذرع ساخته جلو آنها را ايوانهاي وسيع بنا نمودند.

در گوشه شمال شرقي تالار تئاتر احداث شد. در پشت دارالفنون کارخانه شمع کافوري و آزمايشگاه فيزيک و شيمي و دواسازي برپا نمودند. چاپخانه اي هم ضميمه آن گرديد، به علاوه کتابخانه و سفره خانه اي ساختند. در ورودي دارالفنون به طرف خيابان ارک “باب همايون” باز مي شد؛ در کنوني آن در خيابان ناصريه به سال 1292 ساخته شد.

تاسیس مدرسه دارالفنون، ناصرخسرو تهران

این مدرسه هنگامی تأسیس شد که کشور ایران در گرداب عقب‌ ماندگی دست‌ و پا می‌زد و از علوم و فنون فرنگی کاملاً بی‌خبر افتاده بود و طب سنتیِ حکیمان، از علاج بسیاری از بیماری‌ها درمی‌ماند. در این هنگامه، امیرکبیر دستور ساخت مدرسه‌ای به شکل مدرن داد و در اهمیت این مدرسه همین بس که رؤسای آن، همگی از مقامات عالیرتبه‌ی کشور (از جمله وزیر خارجه و وزیر جنگ) و ناظم آن، ادیب بسیار دانشمند و شهیر، رضاقلی‌خان هدایت (جد اعلای صادق هدایت مشهور) بودند.

به دستور امیرکبیر هفت استاد از اروپا مشغول تدریس شدند و اولین نسل از پزشکان و مهندسان آینده‌ی میهن عزیزمان را در دارالفنون پرورش دادند. اما جذابیت‌های معماری را نیز باید به جذابیت تاریخی و ملی این بنای کهن افزود. بازدید از این دبیرستان کهن، تنها از همین حیث می‌تواند بسیار جذاب و غرورآفرین باشد و آدمی را وادارد تا درودها به روان پاک امیرکبیر بفرستد.