ساز بگ پایپ در فرهنگ اسکاتلندی

کشور اسکاتلند، بخشی از بریتانیای کبیر به‌شمار می‌آید و تقریبا یک‌سوم آن را تشکیل داده و نزدیک به 800 جزیره ی کوچک و بزرگ را در بر گرفتهاست. آنچه این کشور را برای سفر منحصربه‌فرد می‌سازد، تاریخ، آداب‌ و رسوم و به‌ویژه از جمله بگ‌پايپ و لباس‌های محلی آن است.

نی اسکاتلندی یا بگ پایپ

نی اسکاتلندی یا بگ پایپ، جزء جدا نشدنی فرهنگ اسکاتلند است که نام آن هم در بین جاذبه‌های در حال نابودی اسکاتلند قرار گرفته است. این ساز که از  جمله سازهای بادی به‌شمار می‌رود، مانند فرهنگ و دامن مردانه‌ی اسکاتلند، به نماد این کشور تبدیل شده است. البته نی‌انبان‌ها منحصر به اسکاتلند نیستند و شواهد وجود آن‌ها حتی در مصر باستان نیز شناسایی شده است.

طرز کار نی‌انبان‌ها

با وجود اینکه نی‌انبان‌ها در تاریخ مناطق مختلف جهان ثبت شده‌اند و طرز کار همه‌ی آن‌ها تقریبا به یک شکل است، هر یک با توجه به هر خطه منحصر به فرد هستند. برای مثال برخی از نظر تعداد نِی و برخی از نظر اندازه‌ی کیسه‌ی هوای نی‌انبان با یکدیگر متفاوت‌اند. بگ پایپ سازی بادی است كه از زبانه‌های محصور تشکیل شده‌ كه جريان پيوسته‌اي از هوا را از يك محفظه ثابت كيسه مانند (bag) کنترل می‌کند.

اگرچه بگ‌پايپ‌هاي بومي اسكاتلند شناخته‌شده‌ترين بگ‌پايپ‌ها در كشورهاي انگليسي‌زبان هستند ولي بگ‌پايپ‌ها بيش از هزار سال در بخش‌هاي بزرگي از اروپا، آفريقاي شمالي و آسياي غربي شامل تركيه و قفقاز و در اطراف خليج فارس نواخته مي‌‌شده‌اند. شواهد كافي درباره وجود اين ساز اسکاتلندی در دوران ماقبل رم باستان وجود ندارد ولي نشانه‌هاي نوشتاري و بصري درباره وجود اين ساز در دوران بسيار قديم پيشنهاد شده است.

گفته مي‌شود كه يك مجسمه بگ‌پايپ در يك لوح مربوط به هيتي‌ها در ايويوك (Euyuk) هزار سال قبل از ميلاد يافت شده است. نويسندگان مختلفي آسكالوس يوناني (آسكوس به معناي پوست و آولوس به معناي ريد پايپ) را مرتبط با بگ پايپ مي‌دانند. در قرن دوم بعد از ميلاد مسيح، سوئتينوس امپراطور رمي نرون را نوازنده تيبيا آتريكولاريس ذكر مي‌كند. ديو كرايسوستوم نيز از نواختن يك پايپ با دهان و فشردن يك كيسه در زير بغلش توسط يكي از فرمانروايان معاصر خودش اسم مي‌برد.

تاریخچه بگ‌پايپ

در اوايل هزاره دوم، حضور مكرر بگ‌پايپ در هنر و پيكرنگاري‌هاي اروپاي غربي شروع شد. Cantigas de santa maria كه در انواع مختلف بگ‌پايپ را نشان مي‌دهد. همچنين تصاوير متعددي از بگ‌پايپ در Chronique dite de Baudoin d’Avesnes نوشته‌اي از قرن 13‌ام از ناحيه شمال فرانسه ديده مي‌شود. اگرچه شواهدي از بگ‌پايپ در جزاير انگلستان قبل از قرن 14ام وجود دارد ولي بگ‌پايپ‌ها بطور ضمني در داستان‌هاي كانتربري (كه در حدود سال 1380 میلادی نوشته شده‌اند) ديده مي‌شوند. ده‌ها نوع بگ‌پايپ امروزه در سراسر اروپا و خاورميانه همچنين در سراسر امپراطوري بريتانياي سابق ديده مي‌شود.

نام بگ‌پايپ معادل

نام بگ‌پايپ معادل بگ‌پايپ بومي اسكاتلند در نظر گرفته مي‌شود كه البته اين امر روي اين موضوع كه تعداد زياد و انواع مختلف سنتي اين ساز وجود دارد سايه انداخته است. بطور سنتي يكي از اهداف بگ‌پايپ نواختن براي رقص بود كه البته به دليل رشد گروه‌هاي موسيقي، ركوردينگ‌ها و افول رقص‌هاي سنتي استفاده از اين ساز در رقص كاهش يافته است.