در ابتدای گزارش میپردازیم به اینکه سونامی چیست و چگونه بوجود می آید. امواج کشندی یا آب‌تاز، آبلرزه یا سونامی یکی از پدیده‌های جغرافیایی است. با ایلیاگشت همراه باشید تا با حقایق ترسناک از سونامی آشنا شوید.
سونامی به لرزش شدید آب دریا گفته می‌شود که در پی زمین‌لرزه‌های زیر دریا پدید می‌آید. آبی که به لرزه درآمده به‌شکل موج‌های عظیم به کرانه‌ها رسیده و ویرانی به بار می‌آورد. سونامی موقعی شروع می‌شود که حجم عظیمی از آب به‌سرعت مرتفع می‌شود. این حرکتِ سریع می‌تواند در نتیجهٔ یک زلزلهٔ زیرآبی رخ دهد یا بر اثر لغزیدن صخره، یا یک انفجار آتشفشانی یا هر حادثهٔ دیگری که انرژی زیادی دارد ایجاد شود.
یکی از حقایق ترسناک از سونامی این است که یک سونامی تنها یک موج بزرگ نیست، بلکه یکسری از امواج که در اصطلاح به آن ها امواج قطاری می گویند می باشد. دوره زمانی بین امواج ایجاد شده در سونامی می تواند از چند دقیقه تا دو ساعت باشد. موج اول در سونامی معمولا قوی نبوده و در موج های پنجم و ششم قدرت بسیار بالا خواهد رفت.
توسایدیدس (Thucydides) که بین سال های ۳۹۵ تا ۴۶۰ پیش از میلاد زندگی می کرده است در تاریخ خود در جنگ پلوپونز اولین کسی بود که سونامی ها را به زمین لرزه ها نسبت داد.
زمانی که سونامی به وجود می آیند امواج آن در عمیق ترین قسمت های اقیانوس اغلب بین ۱ تا ۳ فوت ارتفاع دارند. دریانوردان حتی ممکن است متوجه وجود امواج سونامی در زیر کشتی های خود نشوند.
تقریبا ۹۹ درصد از کل اثرات مخرب سونامی در سواحلی که در فاصله ۲۵۰ کیلومتری منشا آن قرار داشته و در مدت ۳۰ دقیقه صورت می گیرد. بنابراین هر شخصی که در منطقه ای ساحلی زمین لرزه ای را احساس کرد این می تواند به عنوان یک هشدار بوده و ممکن است باعث ایجاد سونامی گردد.
یکی از بزرگترین زلزله های تاریخ در ۲۲ می ۱۹۶۰ در فاصله ۱۶۰ کیلومتری سواحل شیلی روی داد. این زلزله که قدرت آن ۹٫۵ ریشتر بود توانست تنها ۱۵ دقیقه پس از لرزش امواج ۲۴ متری خود را به سواحل این منطقه بکوبد. ۱۵ ساعت پس از زلزله امواج به جزایر هاوایی رسیدند و ۲۲ ساعت پس از زلزله امواج سونامی سواحل ژاپن در فاصله بیش از ۱۶ هزار کیلومتری را مورد ضربه قرار داد.
در حالی که تاکنون هیچکس شاهد سونامی به وجود آمده در اثر برخورد شهاب سنگ نبوده است اما دانشمندان معتقدند که بیش از ۳٫۵ میلیارد سال پیش یک سونامی ایجاد شده در اثر برخورد شهاب سنگ باعث از بین رفتن موجودات شده است.
در حالی که امواج تولید شده توسط باد ممکن است بین ۳٫۲ تا ۹۷ کیلومتر در ساعت سرعت داشته باشند، سرعت امواج سونامی می تواند تا ۹۷۰ کیلومتر در ساعت و به اندازه سرعت یک جت برسد.
دانشمندان معتقدند که در حدود ۴۸۰۰ سال پیش یک شهاب سنگ در اقیانوس هند به زمین برخورد کرده و باعث به وجود آمدن سونامی شده که ارتفاع امواج ان به ۱۸۰ متر می رسیده است.
سونامی اقیانوس هند که در سال ۲۰۰۴ روی داد نزدیک به ۲۸۳ هزار نفر را کشته و یا مفقود نمود. قربانیان این سونامی نه تنها افراد محلی بلکه حدود ۹ هزار نفر از آن ها گردشگرانی از استرالیا، سوئد، انگلستان و ایالات متحده بودند که تعطیلات کریسمس خود را در این سواحل می گذراندند.
یکی دیگر از حقایق ترسناک از سونامی این است که دانشمندان بر این باورند که سونامی بعدی ممکن است در جزایرقناری روی دهد. این سونامی بزرگ امواجی به ارتفاع ۳۰ متر ایجاد کرده که با گذر از اقیانوس اطلس می تواند به شهرهای ساحلی آمریکا مانند نیویورک، بوستون و میامی آسیب وارد نماید.
سونامی بزرگ (mega-tsunami) یک سونامی با امواج بسیار بلند است که معمولا در اثر لغزش زمین ایجاد می گردد. یک سونامی بزرگ در سال ۱۹۵۸ در خلیج لیتویا (Lituya) در آلاسکا رخ داده و بلندترین امواج ثبت شده با ارتفاع ۵۳۴ متر را ایجاد کرد. در این سونامی به طور شگفت انگیزی تنها ۲ نفر کشته شدند.
از دیگر حقایق ترسناک از سونامی این است که افراد اغلب پس از اولین موج سونامی کشته می شوند. زیرا آن ها معمولا یا به داخل خانه های خود آمده و یا برای کمک به دیگران به ساحل می روند و با موج دوم آسیب های زیادی وارد خواهد شد.
اگر گرفتار امواج سونامی شدید بهتر است که شنا نکرده و تنها یک وسیله شناور پیدا کنید و اجازه دهید تا مسیر آب شما را جا به جا نماید.
سیچز (Seiches) شبه سونامی بوده اما به جای اینکه در دریاها و اقیانوس ها روی دهد در آب های محصور مانند دریاچه ها یا دریاهای داخلی ایجاد می شود. این امواج معمولا کوچکتر بوده و آسیب کمتری نسبت به سونامی ایجاد می نماید.
کلمه سونامی گرفته شده از کلمه ای ژاپنی به نام موج بندر (tsu = harbor + nami = wave) است. این نشان دهنده تاریخ سونامی در کشور ژاپن می باشد.
در ادامه حقایق ترسناک از سونامی هنگامی که امواج سونامی با سرعت معمولی به اندازه ۳۵ کیلومتر بر ساعت با ساحل برخورد می کند، سرعت حرکت آن در ساحل بسته به شیب و محیط ساحلی متفاوت خواهد بود. قابل ذکر است که تاثیر نیروی بازگشت امواج سونامی به داخل دریا می تواند به اندازه خود امواج و یا حتی قوی تر از آن باشد.
سونامی اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴ شهر گم شده ماهابالیپورام (Mahabalipuram) را نمایان کرد. این شهر پایتخت پادشاهی قدرتمندی در ۱۵۰۰ سال پیش بود که با چین، روم، یونان و مصر تجارت می کرد.
منبع: www.factretriever.com
