چه شد دریای آرال خشک شد

چه شد دریای آرال خشک شد

ازبکستان کشوری در آسیای مرکزی که پایتخت آن تاشکند است و در اول سپتامبر سال 1991 همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اعلام استقلال نمود. این کشور که زمانی در مسیر جاده ابریشم قرار داشته، امروزه با آثار باستانی و تاریخی بی‌نظیر، معماری‌های باشکوه و طبیعتی زیبا و سرسبز و فرهنگی غنی، جهانیان را مجذوب خود نموده است.

در غرب کشور ازبکستان و در  Karakalpakstan شمالی، شهری به نام مویناک Moynaq وجود داشت که در حدود نیم قرن پیش، در کناره های دریای آرال قرار داشت و بهترین شهر ماهیگیری و بزرگترین بندر  Karakalpakstan محسوب می شد. اما این دریا ناپدید شد طوری که در حال حاضر دیگر اثری از آن نیست! این یکی از نادرترین عجایب طبیعت است.

از شهر مویناک که در خط ساحلی دریای آرال قرار داشت، در آن دوران روزانه ۱۶۰ تن ماهی صید می شد که رقم بسیار زیادی است. امروزه این شهر با دریا حدود ۱۵۰ کیلومتر فاصله دارد. آرال، سابقا دریا محسوب می شد و یکی از چهار دریاچه ی بزرگ دنیا با مساحت ۶۸۰۰۰ کیلومتر مربع بود طوری که به آن دریا گفته می شد اما کم کم آب رفت و اندازه ی  آن کوچک شد به طوری که قایق های و کشتی هایی که زمانی در آن از این سو به آن سو جولان می دادند، حالا در زیر نور آفتاب و در زمینی که خشک شده است، خاک می خورند! حالا این مکان که زمانی دریای بزرگی بود، به قبرستان قایق ها تبدیل شده است. اما این اتفاق چطور رخ داده است؟

در دهه ی ۱۹۴۰، اتحادیه جماهیر شوروی سابق، به فکر اجرای یک برنامه ی جاه طلبانه برای بارور کردن بیابان افتاد و تصمیم گرفت ۲ رودخانه ای که دریای آرال را تغذیه می کردند یعنی رود «آمو دریا» در جنوب و «رود سیر دریا» در شمال شرقی، به سمت این بیابان منحرف شوند تا آن را آبیاری کنند و در نتیجه بتوان در این بیابان بی آب و علف، برنج، خربزه و غلات کاشت.

در سال ۱۹۶۰ بین ۲۰ تا ۶۰ کیلومتر مکعب از آب این رودها، به جای دریای آرال، به سمت این بیابان می رفت و به همین دلیل باعث شد تا آب دریا شروع به کمتر شدن کند، طوری که در سال ۲۰۰۷، این دریا به ۱۰ درصد اندازه ی واقعی خود در سال های قبلش رسید. در واقع یک تصمیم اشتباه باعث شد تا هم دریا برای همیشه ناپدید شود و هم  صنعت ماهیگیری دریای آرال که در آن دوران تمام نیازهای ماهیگیری اتحادیه جماهیر شوروی را برطرف می کرد، به قبرستان قایق ها تبدیل شود. جدای از این ها، این موضوع باعث شده تا آب و هوای این منطقه از ازبکستان به شدت تغییر پیدا کند و تابستان هایی گرمتر از تابستان های نرمال و زمستا ن هایی سردتر از زمستان های نرمال پیدا کند.

در آن دوران وقتی دیده شد که دریای آرال شروع به کم عمق شدن کرده است، کانالی به طول ۲۰ کیلومتر حفر شد اما فایده ای نداشت. دریا عقب تر می رفت و قبرستان قایق ها مدام گسترده تر می شد… فرودگاه منطقه بسته شد و ماهیگیرانش از آنجا رفتند… بعضی از افرادی هم که باقی ماندند تصمیم گرفتند تا در این ناحیه ی بی آب و علف، تجارت شتر کنند.

در حال حاضر، در کشور  قزاقستان، تلاش هایی زیادی در حال انجام است تا بتوانند دوباره دریای آرال شمالی را احیا کنند و در سال ۲۰۰۵ حتی سدی ساخته شد تا جریان آب هایی که از رود سیر می آمد را کنترل کند و خوشبختانه به لطف این سد، آب دریا در سال ۲۰۰۸ به ۲۴ متر افزایش پیدا کرد.